Η ΔΑΝΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ

H μισή χώρα απεργεί. Άνθρωποι ψάχνουν στους κάδους για σκουπίδια, αυτοπυρπολούνται, πηδούν από τον τέταρτο όροφο. Στην τηλεόραση το ίδιο μονότονο δελτίο για την χρεωκοποπία της χώρας. ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΑΤΕ ΣΤΗΝ ΔΑΝΙΑ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ.

ΑΛΜΠΕΡΤ ΑΙΝΣΤΑΙΝ- Ο ΘΕΟΣ ΔΕΝ ΠΑΙΖΕΙ ΖΑΡΙΑ

Αλμπερτ Αϊστάιν

«Ο Θεός δεν παίζει ζάρια!»

Ένα παιδί με πολλά προβλήματα, που άργησε να μιλήσει. Παίζει, γελά, και ειρωνεύεται τα πάντα. «Η φύση κρύβει τα μυστικά της επειδή είναι μεγαλειώδης, όχι επειδή είναι κατεργάρα». Είχε κάποτε και άλλοτε ««Το αιώνιο μυστήριο του κόσμου είναι η δυνατότητα κατανόησής του. Το γεγονός ότι ο κόσμος είναι κατανοητός, αποτελεί θαύμα».

Τον Αϊνστάιν οι Γερμανοί τον περιφρόνησαν και τον καταδίωξαν ως Εβραίο. Οι Γάλλοι ως Γερμανό. Απέφυγε τον γερμανικό στρατό, παραιτούμενος από την γερμανική υπηκοότητα και έγινε ελβετός. Απέφυγε τον ελβετικό στρατό,λόγω πλατυποδίας και τελικά έγινε αμερικάνος. Ο Εβραίος κατά τους γερμανούς που κάψανε τα βιβλία και το σπίτι του αρνήθηκε να γίνει πρόεδρος του Ισραήλ, αφού διαφωνούσε με την ίδρυση εβρϊκού κράτους. Τελικά μάλλον ήταν φιλοπαλαιστίνιος

Δεν ήταν αυτός που εφτιαξε την βόμβα. Απλώς, όπως έχει πει, αυτό το αθεράπευτο παιδί που κάποτε παράτησε το σχολείο και αρνήθηκε τον εβραϊσμό «για να με τιμωρήσει για την περιφρόνησή μου στις αυθεντίες, η μοίρα έκανε κι εμένα μια αυθεντία».








- Κύριε Αϊνστάιν, δεν γνώριζα ότι  παίζατε και βιολί!
- Α, ναι. Παίζω λίγο. Μόνο για ξεκούραση.
- Ναι, αλλά λένε πως είσαστε ένας ολοκληρωμένος βιολιστής.
- Δεν ξέρω αν είμαι ολοκληρωμένος σε κάτι. Ξέρω καλά πως στα δεκαοπέντε ήμουνα σκράπας στην Γεωγραφία και την Ιστορία και έτσι παράτησα το σχολείο χωρίς να πάρω απολυτήριο. Ξέρω πως δυσκολεύτηκα να βρω δουλειά. Ξέρω πως συχνά λένε για σένα σήμερα ειρωνικά ‘Ρε, αυτός είναι Αϊνστάιν». Ξέρω καλά πως όλα είναι σχετικά! Πάντα η απάντηση θα είναι ναι ή όχι ανάλογα με την ερμηνεία.

- Ναι, αλλά τελικά κάνατε διδακτορικό στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο της Ζυρίχης.
- Δεν ενδιαφέρομαι για διδακτορικά. Την βαρέθηκα όλη αυτή την κωμωδία. Όπως είχα κάποτε, νομίζω το 1922 στη Γαλλική Φιλοσοφική Εταιρεία, αν η θεωρία μου για τη σχετικότητα αποδειχθεί επιτυχής, η Γερμανία θα με διεκδικεί ως Γερμανό και η Γαλλία θα διακηρύσσει ότι είμαι πολίτης του κόσμου. Αν τυχόν η θεωρία μου αποδειχθεί αναληθής, η Γαλλία θα λέει ότι είμαι Γερμανός και η Γερμανία θα διακηρύσσει ότι είμαι Εβραίος»
- Τι είναι η σχετικότητα;
- Βάλε το χέρι σου επί ένα λεπτό μέσα σε μια κατσαρόλα με καυτό νερό - θα σου φανεί μία ώρα. Κάθησε δίπλα σε μια γοητευτική γυναίκα επί μία ώρα - θα σου φανεί ένα λεπτό. Αυτό θα πει σχετικότητα!..

-  Γνωρίζω ότι είστε ένας γερμανοεβραίος που αρνήθηκε την προδρία του Ισραήλ και τελικά πολιτογραφήθηκε αμερικάνος. Τελικά αισθάνεσθε περισσότερο Γερμανός ή Εβραίος;
- Αισθάνομαι περισσότερο Ιχθύς! Γεννήθηκα στις 14 Μαρτίου του 1879 στην Ούλμ στη Νότια Γερμανία. Θάλεγα πως η οικογένεια μου ήταν μια φιλελεύθερη,  αστική,  εβραϊκή οικογένεια. Δεν ήταν και πολύ φανατική με τη θρησκεία. Η μητέρα μου ήταν λίγο αυταρχική ας πούμε, αλλά μεγάλωσα μέσα στην ελευθερία. (Γελάει). Η μάνα μου όταν γεννήθηκα έλεγε πως το μωρό έχει υπερβολικά μεγάλο κεφάλι. Η γιαγιά μου πως το παιδί είναι υπερβολικά παχύ. Μέχρι να αποφασίσουν αρνιόμουνα να μιλήσω για τρία χρόνια. Μόλις γεννήθηκα φύγαμε για το Μόναχο. Πρέπει να υπήρχαν και οικονομικές δυσκολίες. Ο πατέρας μου Χέρμαν άνοιξε μαζί με τον θείο μου τον Γιακούμπ ένα μικρό ηλεκτρομηχανολογικό εργαστήριο. Τότε γεννήθηκε και η Μαρία. Η Μάγια μας. Εγώ είχα προβλήματα επικοινωνίας και απέφευγα τα άλλα παιδιά. Έμενα με την Μάγια κι έφτιαχνα πύργους με τραπουλόχαρτα και έπαιζα με κύβους.
- Προσπαθούσατε να κατανοήσετε το Σύμπαν παίζοντας!
- ( Γελάει). Μια μέρα ο μπαμπάς μου μου έφερε μια πυξίδα. Ξετρελάθηκα. Πως γινόταν να τραντάζεις την πυξίδα κι αυτή να δείχνει την ίδια κατεύθυνση; Tι σκατά είχε μέσα αυτή η πυξίδα; Θάμουνα τότε πέντε χρονών. Μετά άρχισα μαθήματα βιολιού. Δεν μ’ άρεσε πολύ η γερμανίλα του σχολείου, αλλά ούτε και ξετρελάθηκα με την εβραϊκή ενηλικίωση το μπαρ μιτζβάχ, που έπρεπε να συμβεί στα δεκατρία. Αν και τηρούσα το μπιτζβότ, τις εντολές της εβραϊκής θρησκείας και το κόσερ, τη νηστεία προτιμούσα τον καθολικισμό που διδάχτηκα. Από τα Λατινικά και τα Αρχαία Ελληνικά που μαθαίναμε εγώ προτίμησα την Άλγεβρα και την Γεωμετρία.
- Από την  Μουσική στην Γεωμετρία...

- Ο θείος μου μηχανικός είχε τρέλα με τα μαθηματικά. Η μάνα μου με έσπρωχνε προς το σχολείο. Ναι, δεν μ΄άρεσε πολύ το σχολείο. Θα προτιμούσα να παίζω βιολί, αλλά η γοητείας της επιστήμης, η περιέργεια του μηχανικού, μαζί με λίγη δική μου μοναξιά με έφεραν στα δώδεκα να προσπαθώ να καταλάβω τι διάολο παίζει με αυτό που ονομάζουμε σύμπαν.
-Όπως έχετε πει το μυστήριο είναι όμορφο.
-Ναι. Έχω πει πως η επαφή με το μυστήριο είναι η ωραιότερη εμπειρία του ανθρώπου.
- Αισθανθήκατε νωρίς την περιέργεια που έχει το ψάρι για το νερό.
- Ναι. Δεν έχω κανένα ιδιαίτερο ταλέντο. Απλώς, είμαι με πάθος περίεργος. Προσπάθησα να καταλάβω τι ξέρει το ψάρι για το νερό, που μέσα του περνά ολόκληρη τη ζωή του. Όπως ξέρεις από παιδί αρνήθηκα να δεχθώ την θεωρία πως ο θεός παίζει ζάρια στο Σύμπαν!
- Προφανώς αναφέρεσθε στην φράση του Ηράκλειτου πως ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια για να το πω ελεύθερα. «Αιών παις εστί παίζων πεσσεύων, παιδός η βασιλείη».
Φοβάμαι πως σε νεώτερες από τις δικές σας θεωρίες ο θεός όχι μόνο παίζει ζάρι,αλλά και παίζει τελείως μόνος του!
-(Γελάει). Ο Θεός είναι αμείλικτος όταν μοιράζει χαρίσματα. Εμένα ο θεός μου έδωσε μονάχα το πείσμα του μουλαριού και μια σωστή διαίσθηση.
- Από ότι καταλαβαίνω δεν αμφισβητήσατε το αν ο θεός είναι παιδί, αλλά το αν παίζει ζάρια. Άρα πιστεύετε στον Θεό.
- (Γελάει). Πιστεύω στο θεό του Σπινόζα, που αποκαλύπτει τον εαυτό του στη σοφή αρμονία του κόσμου, και όχι σ' έναν θεό που ασχολείται με τις τύχες και τις πράξεις των ανθρώπων. - Από την φράση αυτή του Ηράκλειτου, εγώ δεν έχω καταλάβει ακόμα αν ο χρόνος είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια, εσείς καταλάβατε όμως την έννοια του χρόνου.
-Νίκο, Αν είχα καταλάβει από πριν την έννοια του χρόνου, θα είχα γίνει ωρολογοποιός. (Γέλια).
- Λέγονται πολλά για σας και το σχολείο.
- Ναι. Από τότε λέγανε πως είμαι σκράπας.
-Εννοώ πως μισούσατε την πειθαρχία και την στρατιωτική ατμόσφαιρα του σχολείου, πως είχατε μια αλληλοπεριφρόνηση με συμμαθητές και καθηγητές και πως οδηγηθήκατε σε νευρική κατάρρευση και φύγατε στη Ζυρίχη για να μην πάτε στρατό.
- (Σκέφτεται). Το 1893, δηλαδή στα δεκατέσσερα η οικογένεια μου έφυγε για την Ιταλία. Πουλήσανε το εργοστάσιο και με βάλανε σε οικοτροφείο στο Μόναχο. Τότε παράτησα το σχολείο. ( Γελάει). Ας πούμε ότι έφυγα από την Γερμανία πολύ πριν έρθει ο Χίτλερ! Ναι, δεν μ΄άρεσε ο στρατός και όποιος έφευγε από την Γερμανία πριν τα δεκαεφτά, απαλάσονταν από την στρατιωτική θητεία. (Γυρίζει προς το μέρος μου μειδιώντας). Έχεις κανένα πρόβλημα;
- (Γέλιο). Όχι! Μάλλον και γω το ίδιο θάκανα! Θα έφευγα από το Βασίλειο της Βιτεμβέργης.
- Εγώ σε μια χρονιά ανακοίνωσα στους γονείς μου τρεις παραιτήσεις. Δεν θέλω να πάω σχολείο,δεν θέλω να πάω στρατό, δεν θέλω να είμαι εβραίος. Έτσι εντελώς απροειδοποίητα την άνοιξη του 1895 στα δεκαπέντε μου έφυγα από το σχολείο και πήγα στην Ιταλία στους γονείς μου, παραιτήθηκα από την γερμανική υπηκοότητα και τους είπα ότι εγώ δεν πάρω μέρος στη τελετή ενηλικίωσης, την μπαρ μιτζβάχ!
- Το ότι η κοσέρ είναι διατροφή. Προσπάθησα πολύ να καταλάβω τι ακριβώς είναι η μπαρ μιτζβάχ.
- Είναι μια θρησκευτική τελετή ενηλικίωσης. Με αυτή την τελετή το εβραιόπουλο γίνεται πλέον εβραίος και δεσμεύεται να ακολουθεί τους κανόνες της εβραϊκής θρησκείας. Ανάλογες τέτοιες τελετές είχατε και σεις στην Αρχαία Ελλάδα.
- Ναι, ξέρω. Για τις γυναίκες ήταν τα Αρκτεία. Γινόταν όταν οι άρκτοι ήταν πέντε με δέκα χρονών. Τα πιο μεγάλα ήταν γυμνά από την μέση και πάνω. Αυτή η επίδειξη έδειχνε πως έπαυαν πλέον να είναι παιδιά και ήταν έτοιμα για γάμο.
- Βάρβαρη τελετή, που μπορούσε να την πεις και διαπόμπευση.
-Τελικά φύγατε για την Ελβετία και μπήκατε στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης.
- Ναι, αλλά πάλι υπήρξε πρόβλημα. Αν και αρίστευσα στα Μαθηματικά και τη Φυσική, απορρίφτηκα γιατί πάτωσα στη Βοτανική και τις Γλώσσες! Ήμουνα όμως δεκάξι χρονών,ενώ η ηλικία εγγραφής ήταν τα δεκαοχτώ. Ο πρύτανις εντυπωσιάστηκε θα έλεγα και ο καθηγητής της Φυσικής Χάινριχ Βέμπερ μου βρήκε την λύση να παρακολουθώ τα μαθήματα χωρίς να εγγραφώ!
-Τότε γνωρίσατε και τον Τρότσκυ και τον Λένιν.
- Στην Γερμανία υπήρχε αντισημιτισμός ήδη. Έφυγα από τον ρατσισμό και τον μιλιταρισμό και βρήκα την ελευθερία. Τα τέσσερα χρόνια που πέρασα στη συνοικία Χέτιγκεν ήταν υπέροχα. Έμενα σε μια πανσιόν μικρή σε ένα φοιτητικό διαμέρισμα. Πλήρωνα με τα εκατό ελβετικά φράγκα που μου έστελναν συγγενείς μου. Οι δουλειές του μπαμπά δεν πήγαιναν καλά. Έβαζα στην άκρη λεφτά για να πληρώσω τον φόρο να πάρω την ελβετική υπηκοότητα. Ναι. Πήγαινα συχνά στο «Οντεόν», όπου γνώρισα την Αλεξάνδρα Κολλοντά¨, τον Τρότσκυ και τον Λένιν. Ήταν στέκι ρώσων ριζοσπαστών. Είχα φίλους τον Μαρσέλ,τον βιομήχανο,  που ήταν πρότυπο φοιητή για μένα, τον Μικέλε τον Μπέσο και την Μίλεβα. Ο Μπέσο ήταν μηχανικός, αλλά έπαιζε και σε ένα συγκρότημα ερασιτεχνικά. Πολύ συχνα έπαιζα και γω μαζί τους.
- Ξένοιαστα φοιτητικά χρόνια.
- Ξένοιαστα, όχι. Όμορφα ναι. Μ΄ άρεσαν οι πολιτικές συζητήσεις, να παίζω μουσική.
- Σας άρεσε και η Μίλεβα!
- (Σιωπή). Ναι Ήταν δύσκολες συνθήκες. Το επίδομα είχε κοπεί, δεν έβρισκα δουλειά,ίσως γιατί είχα αρνηθεί μια θέση επιμελητή,  η Μίλεβα έμεινε έγκυος. Οι γονείς μου δεν την θέλανε ως χριστιανή και οι γονείς της Μίλεβα που ήταν σέρβοι, δεν με θέλανε ως εβραίο. Η Μίλεβα γύρισε στους γονείς της και έτσι η πρώτη μου κόρη η Λίζερλ γεννήθηκε εξώγαμη. Αυτό που μου ειπώθηκε ήταν πως πέθανε από οστρακιά, αλλά μπορεί να την υιοθέτησαν οι γονείς της Μίλεβας. Τα ίχνη της χάθηκαν και έτσι δεν γνώρισα ποτέ την πρώτη μου κόρη. Με την Μίλεβα κάναμε αλλά δύο παιδιά, παντρεμένοι πλέον. Ο Χάνς Αλμπερτ δίδασκε το Μπέρκλευ. Ο Τέτε,  ο Έντουαρντ ήταν διάνοια, είχε ταλέντο στη μουσική και σπούδασε Ιατρική. Την Λίζερλ δεν την είδα ποτέ, ο Τέτε υπέφερε όμως από σχιζοφρένεια από τα είκοσι του και κατέληξε σε ψυχιατρείο. Ο Χανς όταν χώρισα με την Μίλεβα δεν ήθελε να με δει.
- Είχατε όμως μια λαμπρή καριέρα που σας έφερε το Νόμπελ για την Φυσική, το 1922.
- Ναι ήταν για την θεωρία του φωτοηλεκτρικού φαινόμενου.
- Αν γίνεται να μην μιλήσουμε καθόλου γι αυτά. Είμαι σκράπας, όχι μόνο με τη Φυσική!
- ( Γελάει). Το έχω καταλάβει. Άς μιλήσουμε για την Πολιτική!
- Ας μιλήσουμε για την Πολιτική. Κατάλαβα πως υπήρξατε αντιμιλιταριστής, όταν ο πόλεμος ερχόταν. Κάπου διάβασα πως τα παιδιά σας φροντίσατε να μην έχουν μεγάλη σχέση με την θρησκεία. Κάνατε παρέα με τον Λένιν και τον Τσότσκυ. Ήσασταν κομμουνιστής;
- Ήμουνα εναντίον του πολέμου, που ερχόταν. Αν και αρχικά ήμουνα προσκείμενος στους τότε σοσιαλδημοκράτες ριζοσπάστες, οι θέσεις μου αυτές, ο Λένιν θα της έλεγε πασιφιστικές, με έφερε σε αντίθεση με την πλειοψηφία του κινήματος. Με έφερε και σε αντίθεση με όλους μου τους συναδέλφους.  Ο Μάξ Πλάνκ και άλλοι εκατό είχαν υπογράψει ένα όχι εθνικιστικό, υπερεθνικιστικό «Μανιφέστο προς τον πολιτισμένο κόσμο» με πολλές μεγαλοστομίες , υπέρ του πολέμου και προσκείμενο στους ναζί. Η παράνοια εμφανιζόταν τόσο λογική όσο οι πολεμική σκοποί της Γερμανίας εναντίον των «ρώσικων ορδών», των «Μογγόλων», των νέγρων που «απειλούσαν την λευκή φυλή».
- Μόνο εσείς και τρεις άλλοι αντιδράσατε.
- Ο ένας πήγε και φυλακή. Το κείμενο μας απαγορεύτηκε από τη γερμανική κυβέρνηση. Ίσως εμένα να με έσωσε το Νόμπελ. Ήταν ένα κείμενο για την Ομοσπονδία των Λαών. Όταν παραιτήθηκε ο αυτοκράτορας Γουλιέλμος κόλλησα στην αίθουσα που κάναμε μάθημα ένα σημείωμα «ΜΑΘΗΜΑ ΑΚΥΡΩΘΗΚΕ- ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ». Δεν θέλαμε πόλεμο. Ο ναζισμός ερχόταν.
-  Λένε για σας πως κάνατε δωρεάν μαθήματα για τα φτωχά παιδιά και πως ήσασταν ικανός το πρωί να μιλάτε για την θεωρία της σχετικότητας και το απόγευμα να προτρέπετε με ομιλίες τους νέους να αρνηθούν την στρατιωτική θητεία.
- Είχα καταφέρει να πάρω την ελβετική υπηκοότητα, αλλά δεν πήγα στρατό λόγω πλατυποδίας. Ήμουνα εβραίος, αν και αρνήθηκα τον εβραϊσμό και ήμουνα και Γερμανός. ¨Όπως σου είπα εγώ πίστευα στον Θεό του Σπινόζα, όχι σ΄αυτόν της Πεντατεύχου, αν και είχα δεχθεί εβραϊκή κατήχηση. Η πίστη μου είναι η ομορφιά του κόσμου. Όμως με θεωρούσανε εβραίο και δέχτηκε επίθεση σε διάλεξη μου στο Βερολίνο. Στην Γαλλία με θεωρούσανε Γερμανό και στην Γερμανία Εβραίο. Υποστήριξα αρχικά την Σοβιετική Επανάσταση, αλλά όχι το καθεστώς που σκότωνε την ελευθερία και ήταν τυρρανικό. Βοήθησα τους σοβιετικούς στον λιμό του 1921 και ήμουνα μέλος των Φίλων της Νέας Ρωσσίας. Δεν ήμουνα ούτε κομμουνιστής, ούτε σιωνιστής.
- Ώσπου οι ναζί κατέλαβαν την εξουσία, σας έκαψαν δημόσια τα βιβλία και σας κατέσχεσαν το σπίτι στο Βερολίνο.
- Ναι. Ήταν ο Γκαίμπελς, ο υπουργός προπαγάνδας του Χίτλερ. Δεν κάψανε μόνο δικά μου.  Η κρίση του Χρηματιστηρίου έγινε το 1929, 24 Οκτωβρίου. Ο Χίτλερ πήρε την εξουσία τον Γενάρη του 1933. Τότε βάλανε και αγγελία με αμοιβή για όποιον με δολοφονήσει. Μιλούσα στην Ολλανδία με σωματοφύλακες. Ωραία Χρόνια!
- Στο μεταξύ είχανε ξαναπαντρευτεί την διπλά ξαδέλφη σας.
- Πολύ καιρό πριν. Όταν οι ναζί ερευνούσαν το σπίτι μου στην Καπούτ, το εξοχικό μου, πρόλαβε ο Ρούντολφ, ο άντρας της προγονης μου της Ίλζε και μάζεψε τα προσωπικά μου έγγραφα και τάβγαλε μέσα από την Γερμανία με την βοήθεια ενός γάλλου διπλωματικού ταχυδρόμου. Οι Ίλζε και η Μαργκό ,οι προγονές μου πρόλαβαν και φύγαν. Εγώ πήγα στην πρεσβεία στο Βέλγιο και παραιτήθηκα από την γερμανική υπηκοότητα που μου είχαν δώσει με αδιαφανείς διαδικασίες το 1914. Πήγαμε με την Έλσα, γραμματέα μου τη Έλενα Ντούκας και τον βοηθό μου τον Βάλτερ Μέγιερ σε μια τοποθεσία στη Βόρεια θάλασσα. Η αστυνομία μας προστάτευε καθώς οι βασιλείς ήταν φίλοι μου. ¨Εμεινα ένα καλοκαίρι στην Ελβετία, είδα για λίγο τον Έντουαρντ, που ήταν στην κλινική και τον πρόσεχε η Μίλεβα και έφυγα για Αγγλία.
- Ο Τσώρτσιλ σας πρότεινε να μείνετε στην Αγγλία, αλλα φύγατε οριστικά για τη Αμερική.
- Η Ευρώπη με έφερε πολλές φορές σε νευρική κατάρευση. Ανάμεσα σε τόσο κόσμο, ήμουνα πάντα μόνος. Προσπαθούσα να νικήσω την κατάθλιψη με το χιούμορ, το ντύσιμο μου νάναι λίγο τρελλό, κάνοντας αστεία. Ήμουνα ένα άλογο που έπρεπε να τρέχει πάντα μόνο! Τότε ένας φίλος αυτοκτόνησε, η Ϊλζε πέθανε ξαφνικά, Το 1936 πέθανε και ο φίλος μου Μαρσέλ και η γυναίκα μου η Έλσα. Αργότερα θα αρρώσταινε και η Μάγια. Πέρασα πολλά βράδυα μαζί της διαβάζοντας της αρχαίους έλληνες συγγραφείς.
- Παρόλα αυτά στην Αμερική δεν μείνατε αδρανής.
- Προσπάθησα να βοηθήσω τους πρόσφυγες από την άνοδο του φασισμού.Η Αμερική δεν τους δεχόταν. Βοήθησα όσους πολεμούσαν τον Φράνκο, όταν η ναζιστική Λουφτβάφε βομβάρδιζε τα ισπανικά χωριά. Οι ΗΠΑ, μαζί με τη Βρετανία και τη Γαλλία, έθεσαν σε ισχύ ένα ψευδο-εμπάργκο «ουδετερότητας», αλλά δεν βοήθησαν τα δημοκρατικά στρατεύματα. Μόνο 3.000 Αμερικανοί εθελοντές της Tαξιαρχίας «Αβραάμ Λίνκολν» αψήφησαν την κυβέρνησή τους για να πολεμήσουν με τους δημοκρατικούς.. Κι έτσι πέρασε ο φασισμός εκεί για σαράντα χρόνια.
- Τι ακριβώς συνέβη με την ατομική βόμβα;
- Όταν έμαθα ότι οι ναζί ανέστειλαν τις πωλήσεις ουρανίου κατάλαβα πως φτιάχνουν ατομική βόμβα.  Το 1939, με παρακίνησε ο Λήο Ζίλαρντ  και γράψαμε  στον πρόεδρο Ρούζβελτ. Συνεργαζόμουνα με το αμερικάνικο πολεμικό ναυτικό αλλά δεν συμμετείχα στο Σχέδιο Μανχάταν. Αυτό έγινε όταν οι γιαπωνέζοι βομβάρδισαν το Πέρλ Χάρμπορ.. Το γράμμα μου μπορεί να οδήγησε τους αμερικάνους να φτιάξουν ένα παρόμοιο όπλο. Όμως δεν είχα καμμία συμμετοχή. Μετανιώνω γι αυτό. Είχα την πληροφορία από τον μεγάλο ατομικό φυσικό  Νιλς Μπορ ότι η Γερμανίδα πρόσφυγας φυσικός Λίζε Μάιτνερ είχε διασπάσει στην Κοπεγχάγη το άτομο. Ήδη δύο γερμανοί χημικοί, είχαν κάνει παρόμοια πειράματα στο Βερολίνο. Ο Μπορ κατάλαβε πως μια ελεγχόμενη αλυσιδωτή αντίδραση σχάσεως ατόμων ουρανίου, το αποτέλεσμα θα ήταν μια έκρηξη μαμούθ.  Εγώ όχι.  
- Δηλαδή, δεν είχατε συμμετοχή.
- Μπορεί οι αμερικάνοι να με φιλοξενούσαν, αλλά λόγω των απόψεων μου δεν με εμπιστευόντουσαν. Ο φάκελος μου στο FBI είναι ογκώδης. Το Πρόγραμμα Μανχάταν εφαρμόστηκε εν αγνοία μου στο Λος Άλαμος του Νέου Μεξικού. Έμαθα για την βόμβα όταν έπεσε η πρώτη στη Χιροσίμα το 1945. Μετά τον πόλεμο  διαμαρτυρήθηκα για την αποτέφρωση της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Το 1946 στη Sunday Express του Λονδίνου, κατηγόρησα ευθέως τον Τρούμαν γι αυτό. Πιστεύω πως αν ο Φράνκλιν Ντελάνο Ρούζβελτ είχε ζήσει μέχρι το τέλος του πολέμου, η Χιροσίμα δεν θα είχε ποτέ βομβαρδιστεί.
- Αλλωστε συμμετείχατε σε επιτροπές ενάντια στα πυρηνικά.
- Πιστεύω στην ειρήνη. Η αληθινή ειρήνη θα επιτευχθεί με τον γενικό αφοπλισμό. Χρειαζόμαστε μια παγκόσμια κυβέρνηση με πλήρη εξουσία. Η βόμβα υδρογόνου μπορεί να καταστρέψει όλο τον πλανήτη. Ξυπνείστε!
- Ο Θεός δεν παίζει ζάρια!
- Ο Θεός είναι πολυμήχανος αλλά όχι κακεντρεχής, Νίκο.
-  Εγώ θάλεγα πως ο θεός λείπει. Είμαστε μόνοι μας σε ένα αφιλόξενο σύμπαν.
- (Γελάει). Μάλλον δεν είμαστε μόνοι!
- Σας ευχαριστώ πολύ.
- Και γω.

Από το fb (Nouvelle Decadence).

Ο πρωθυπουργός με 11.000 αστυνομικούς στη Θεσσαλονίκη. Η Τρόϊκα στην Αθήνα. Τα πανεπιστήμια σε κατάληψη. ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΘΥΜΙΖΕΙ ΠΩΣ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΝΕΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ

Κουράγιο με τα νέα βιβλία. Τα διορθώνει ένα-ένα ο Άδωνις Γεωργιάδης.

ΕΙΔΕΣ Η ΔΕΗ;

Διακόσιες χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις έχουν κομμένο ρεύμα. Εξήντα χιλιάδες δεν έκαναν επασύνδεση. Ανάμεσα σε όλους αυτούς οικογένειες, ηλικιωμένοι και παιδιά. Η κυβέρνηση αντί να σκύψει με ανθρωπισμό πάνω στο πρόβλημα βρήκε με τους λογαριασμούς της ΔΕΗ τρόπο να συνεχίσει να κόβει με κακία, μίσος, ανελέητη απανθρωπιά το ρεύμα και σε άλους "άνομους" 'ελληνες. ΠΟΤΕ, ΣΕ ΚΑΜΜΙΑ ΕΠΟΧΗ, ΑΝ ΕΞΑΙΡΕΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ, ΔΕΝ ΠΕΡΑΣΕ ΤΟΣΟ ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ, ΣΚΛΗΡΗ, ΧΟΝΤΡΟΠΕΤΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΑϊΚΗ  ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗ ΧΩΡΑ.

ΤΙ ΑΠΕΓΙΝΑΝ Ο ΜΙΜΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΝΑ

ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΜΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ


Ηταν κάπου εκεί στο ΄60. Ο Καραμανλής ετοιμαζόταν να φύγει, ο Αντρέας μόλις είχε έρθει, όταν ο Μίμης ζήτησε ως άνδρας από την Αννα να του φέρει ξύλα και λάσπη για να κτίσει ένα σπιτάκι. «Αννα, φέρε, πέτρες. Φέρε ξύλα, φέρε λάσπη. Θα κτίσω ένα σπιτάκι» της είπε. Και όντως, όπως μας πληροφορεί, το «Αλφαβητάριο» των Γιανέλλη- Σακκά, τα δύο αδελφάκια ίδρωσαν. Ιδρωσαν στη δουλειά κι έκτισαν το σπιτάκι.

Ο πρώτος άνθρωπος που πάτησε στο διάστημα, ο Γκαγκάριν, πάτησε φρένο, προσγειώθηκε και έστειλε μήνυμα στη Γη. «Πείτε στο Κόμμα και προσωπικά στον Νικήτα Σεργκέβιτς Χρουτσόφ ότι είμαι καλά». Ο Μίμης είχε αρχίσει τα κόλπα του παίζοντας με ένα τόπι. «Λά, λά όλα. Λά λά, Λόλα»! Κάπου τότε χτίστηκε το Τείχος του Βερολίνου.

Ο Μίμης, πάνω από σαράντα πια, έχει δυό παιδιά. «Μίμη, φέρε πέτρες» λέει προστακτικά η νέα Αννα. «Και γιατί να τις φέρω εγώ τις πέτρες» λέει ο νέος Μίμης. «Να πάς να τις φέρεις εσύ!». Το σπιτάκι το χτίζουν τελικά Αλβανοί και ο Μίμης-γιος και η Αννα-κόρη βλέπουν ΜΑD TV. Πιθανόν να έχουν πρόωρα διαβήτη. Είναι βέβαιο ότι η Αννα πάσχει από παχυσαρκία.

Τα παλιά αναγνωστικά, όταν επανεκδόθηκαν, έγιναν ανάρπαστα. Τα διαβάζει η μαμά-Αννα, την οποία πήρε το μάτι μου στη συναυλία των Rolling Stones. Ψάχνει εισιτήριο για τη συναυλία των Scorpions. Η μαμά- Αννα χτίζει τον μύθο της προσεκτικά σε μια πιο ηρωϊκή εκδοχή, από αυτή που έζησε πραγματικά. Η Αννα-κόρη μπερδεύεται και δεν θυμάται αν η μαμά α) πολέμησε στο Πολυτεχνείο β) κατέλαβε το Πολυτεχνείο εναντίον των Γερμανών γ) αντιστάθηκε στους Τούρκους.

Από τότε οι Beatles βρήκαν τελικά δισκογραφική εταιρεία και πούλησαν πιο πολύ από ότι η Βίβλος. Ο βασιλιάς έφυγε. Ο Καραμανλής γύρισε. ΟΤζίμ Ανταμς μπερδεύτηκε με τον Τζίμ Μόρισσον και τον Τζόν Λένον. Ο Μικρός Ηρως εξορίστηκε το 1967 και όταν επέστεψε δεν ξανασχολήθηκε με την πολιτική. Ο Μίμης μπήκε στην ΚΝΕ τραγουδώντας «Κόκκινος ήλιος, γαλάζιο το κασκέτο μου, ήλιος και χρώμα το Κόμμα της Δουλειάς». Αποχώρησε το 1979 για να μπει στο ΚΚΕ Εσωτερικού Ανανεωτική Αριστερά. Το 1989, πέρασε στο ΠΑΣΟΚ, που έπαψε να είναι ρεφορμιστικό.

Στις τελευταίες εξετάσεις του ο Μίμης ανακάλυψε πως η χοληστερίνη του ξεπέρασε τα όρια κι έκοψε το κάπνισμα. Τον είδα να στριμώχνεται στη συναλία των Pink Floyd με την κοιλίτσα του. Εκανε πως δεν με είδε!
Στα σχολεία δεν διδάσκονται τραγουδάκια όπως «Χαίρεται ο πεύκος το βουνό κι η ρεματιά την λεύκα, με το λευκό της το κορμί και τα ασημένια φύλλα». Δεν χρειαζόμαστε πλέον κρυφά σχολειά. Η τελευταία λέξη της ιστορίας είναι πως δεν υπήρξαν ποτέ τέτοια σχολεία, αφού όλα ήταν νόμιμα. Η επανάσταση ήταν ένας μύθος. Με τους Τούρκους, όχι μόνο είμαστε φίλοι, αλλά και κουμπάροι.

Η νεραντζούλα εξακολουθεί να είναι φουντωμένη, αλλά η καμπάνα δεν χτυπά για να πάνε σε παρέλαση τα παιδιά για την εκκλησία. Τα παιδιά δεν λένε ‘Ζήτω ο Στρατός μας» και ο Μίμης-γιός φλερτάρει με την ιδέα να μην πάει στρατό ή να γίνει αντιρρησίας συνείδησης. Την σημαία στο σχολείο την κρατά, ένας καινούργιος φίλος, ο Αλί. Η Αννα-μαμά θυμάται και τραγουδά:

«Της πατρίδος μου η σημαία έχει χρώμα γαλανό
και στη μέση χαραγμένο έναν κάτασπρο σταυρό».


Το Παντοπωλείον «Λίγα απ΄ολα» του Λαδίκα έχει κλείσει. Αγέραστη η Μαίρυλιν Μονρόε ενώνει τις δύο εποχές. Ο Οτσαλάν δεν είναι τελικά ο «Ρήγας Φεραίος» και οι αμερικάνοι είναι φίλοι και σύμμαχοι της «Ισχυρής Ελλάδας». Η Αριστερά συμβιβάστηκε και πήρε την εξουσία. Η συμβιβάστηκε όταν πήρε την εξουσία. Οι αντιιμπεριαλιστές είναι τώρα οι δεξιοί. Ενας μαύρος υπουργός Εξωτερικών της Αμερικής χτυπά στη πλάτη τον έλληνα υπουργό. Φίλοι. Τζάμπα χάλασε τόσα παπούτσια σε διαδηλώσεις από το 60 ο Μίμης. Επρόκειτο για παρεξήγηση.

Νέα αναγνωστικά, νέα παιδιά, νέα γλώσσα. Από τότε που καταργήθηκε η υπογεγραμμένη άρχισε η κατρακύλα. Χάσαμε την βαρεία. Υστερα την ψιλή. Και την περισπωμένη. Ο Αρχιεπίσκοπος λέει ανέκδοτα. «Ελάτε παιδιά και με τα σκουλαρίκια μέσα». Στις τελευταίες εκλογές οι τελευταίοι ήρωες του ΄60 αποστρατεύτηκαν και τις θέσεις τους πήραν η Φώφη και η Μιλένα. Ξανθειές.

Τη χρονιά εκείνη, μόλις ο Γκαγκάριν έστειλε μήνυμα στον Χρουτσόφ, τα γαλλικά λεξικά έβγαλαν το λήμα έλληνας=λωποδύτης. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ένα πρωί πέρασε την πύλη των ανακτόρων για να συζητήσει με τον Βασιλέα Παύλο. Επήλθε σύγκρουση απόψεων και ο Καραμανλής υπέβαλλε την παραίτηση της κυβέρνησης του. Ανένδοτος, 114, Ιουλιανά, Χούντα, Πολυτεχνείο. Οι καταλήψεις το 79, η νίκη του ΠΑΣΟΚ. Το βρώμικο 89. Ο Σημίτης. Ο Κωστάκης και ο Γιωργάκης..

Πέρασαν τα χρόνια. «Ελλη να ένα μήλο» έλεγε το αναγνωστικό. «Λόλα να ένα άλλο. Αννα, να μήλα. Πα, πα, η πάπια. Πι- πι- το παπί. Πέτα Αννα το τόπι. Αννα, πέτα το τόπι».

Εδώ βλέπετε τον Παπαδόπουλο να μιλά με τον Βασιλέα Κωνσταντίνο. Μοιάζουν με κινούμενα σχέδια. Εδώ ο Ανδρέας με αμερικάνικο καπέλο. Εδώ ο Αντρέας με μπουφάν, ζιβάγκο, γραβάτα, παρδαλή γραβάτα, πιο παρδαλή γραβάτα, ακόμα πιο παρδαλή γραβάτα. Ο Αντρέας με Armani. “Nάτος, νάτος ο αϊτός, όμορφος καμαρωτός. Νάτος πως πετά ψηλά, μας κοιτάζει και γελά» λέει η Αγλάια στον Μίμη. Η Αννα πέταξε το τόπι. Νικήσαμε;

Το 1963 ένα τρίκυκλο χτύπησε τον πανβαλκανιονίκη ειρηνιστή βουλευτή της Δημοκρατικής Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Είναι σαφές πως τα μέσα του ελληνικού παρα-κράτους ήταν πενιχρά. Ενα τρίκυκλο και φανατισμός. Το 2003, σαράντα χρόνια μετά συνάντησα τον Μίμη στο μετρό. «Θα κάνουμε Ολυμπιακούς» μου είπε. Πήρε το πτυχίο και με κοινοτικά κονδύλια έφτιαξε μια καλή δουλειά. Εχει τον αέρα ενός ευρωπαίου. Είναι «Ολυμπιακός». Τον απασχολεί το ασφαλιστικό. Κυκλοφορεί με «Μπε Εμ Βέ».

Στην Ελλάδα σαράντα και χρόνια δεν υπάρχουν πια τρίκυκλα. Κανένα ντάτσουν περνά. «Καρπούζια έχω» « Καστανόχωμα έχω. Εχω ωραίο καστανόχωμα λιέεεμε».

Κάπου – κάπου τις Κυριακές ορχήστρες δρόμου παίζουν ρωσικά τραγούδια ίδια με αυτά του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ο Μίμης βλέπει τηλεόραση. Βοηθάει την Εθνική να πάρει το Πανευρωπαϊκό. Η Αννα πλησιάζει το παράθυρο. Κυττάζει πίσω. Την υπαίθρια μπάντα των προσφύγων. Σαν νάρχεται απ΄το 60 με τα πόδια αυτή η μπάντα. Τυλίγει μερικά ευρώ σε ένα μαντήλι για να μη χτυπήσει τους οδο-καλλιτέχνες. Τα πετά. Αυτοί τραγουδούν:¨

«Σ΄αγαπώ, γιατί είσαι ωραία,
σ΄αγαπώ γιατί είσαι σύ».

Γειά σου Μίμη. Γειά σου Ελλη. Γειά σου Αννα. Γεια σου Αλί.

Η ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΑ ΧΕΙΛΗ

(ΑΠΟ ΤΟ E-BOOK 'TO ΜΑΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ"

Η γλώσσα είναι κατ' αρχήν υπόθεση προφορική.

Οι πρώτοι που ανέπτυξαν όπως φαίνεται γραφή ήταν οι Σουμέριοι. Ο ήλιος, ο αποσπερίτης ή ένα φίδι γίνονται ως εικόνες σύμβολα αναγνώρισης του θεού. Οι πινακίδες από άργιλο που βρέθηκαν στην Μεσοποταμία με τελείες και κύκλους δίπλα σε εικόνες από πρόβατα, στάχυα ή αγελαδοκεφαλές ήταν τα πρώτα ...λογιστικά βιβλία του κόσμου, όταν δεν υπήρχε Εφορία και ΦΠΑ. Είναι σαφές ότι οι "λογιστές" της εποχής ήταν και ζω-γραφείς!

Η αληθινή γραφή αρχίζει εκεί που τελειώνει η εικονογραφία.

Αυτό που έχει μεγάλη σημασία για την γλώσσα και την γραφή είναι η σχέση που αναπτύσει- και που θα αναπτύξει χάρη στους κομπιούτερ- με τον ήχο. Δεν είναι σύμπτωση πως η λέξη φωτιά (fire) αρχίζει με ένα γράμμα που αναπαριστά τον ήχο που κάνουμε όταν φυσάμε για να ανάψει η φωτιά:φφφφφ! Ολες οι σχετικές λέξεις αρχίζουν από φ: φως, φλόγα, φυσάω, φέγγω, φεγγάρι, φούρνος, φαγητό, φακός, φανάρι, φυτίλι, φουγάρο, φάρος.


Οι σημερινοί άγγλοι λένε fire, οι γερμανοί feuer, οι ισπανοί fuego -που είναι σχεδόν το ελληνικό φέγγω, oi ρουμάνοι foc όπως ο φακός και το focus, οι γάλλοι fuo. Ακόμα και όλα όσα ακολουθούν την φωτιά ή το φως, αυτά που φαίνονται όπως η φάτσα, φάσμα, φήμη, φιγούρα, φιλμ, φλάς, φίρμα αρχίζουν από το χειλικό φ που απεικονίζει και την αντίστοιχη προσπάθεια να ανάψουμε με ένα ήχο τη φωτιά με τα χείλη. Τελικά οι φακές και τα φασόλια που χρειάζονται τη φωτιά παίρνουν το φ όπως κάθε τι που ζεσταίνει όπως η φλοκάτη και η φωλιά.

Μια αόρατη γραμμή μέσα στους αιώνες ενώνει την φρυγανιά με το φρύγανον το ξηρό ξύλο που κάνει την φωτιά να φουντώνει, τον φρυκτό, τον δαυλό και τον φρυκτωρό τον φρουρό της φωτιάς ή τον φύλακα που φρυκτωρέει, δίνει σήματα με πυρσούς.

Τελικά η ζεστασιά της εστίας που δημιουργεί η φωτιά θα περάσει και στην φωλιά, τον φωλεό πού είτε ως κατοικία αγρία ζώου είτε ως σπηλιά περιέχει κάτι από την λάμψη της φωτιάς η οποία είναι το μυστικό, το ιδανικό της φυλής ώστε φως να σημαίνει γεναίος άνδρας αλλά και θνητός.

Αυτό πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις για λέξεις όπως φίλος, φύλακας, φιλία που δεν σημαίνουν φωτιά αλλά κάτι που περιέχει η φωτιά και το γράμμα φ: ζεστασιά, προστασία, ασφάλεια.

ΑΝΑΦΗ- ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Ο ΗΛΙΟΣ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ. ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΔΕΝ ΧΤΥΠΑ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑ. ΣΤΗΝ ΑΝΑΦΗ ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ. ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ Ο ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΤΟΝ ΧΙΤΩΝΑ ΠΟΥ ΞΕΧΑΣΕ ΠΑΝΩ ΣΤΟΝ ΒΡΑΧΟ, ΑΛΛΑ ΞΕΧΝΑ ΝΑ ΓΥΡΙΣΕΙ ΣΠΙΤΙ.
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΑ ΒΡΑΧΙΑ ΟΙ ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΠΟΥ ΝΑΥΑΓΗΣΕ Ο ΙΑΣΟΝΑΣ, ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΜΕΝΟΙ ΣΕ ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ.







Με 33 βαθμούς Κελσίου ο ήλιος έκανε ότι μπορούσε για να έρθει μαζί μας. Μας ακολούθησε ως την Αίγινα, ώσπου κουράστηκε και με ένα ιπποτικό μωβ ηλιοβασίλεμα μας αποχαιρέτησε. Το «Βιτσέντζος Κορνάρος» ήταν πιο γρήγορο. Δυο γιαπωνέζοι πίνουν «Ηβη». Ενας «Βίκιγκ» άπλωσε στο κατάστρωμα μια αιώρα. Το ταξίδι για την Ανάφη θα είναι μεγάλο.

Ο ήλιος έβγαζε τώρα αόρατος αποχρώσεις που δεν μπορεί να πετύχει με τίποτα η Vivelac. Οταν περάσαμε την Κύθνο άνοιξα τον χάρτη. Κάπου βαθειά στο πέλαγος, κάτω από την παράλληλη του Πουθενά περίμενε υπομονετικά ένα νησί, που έχει, λένε, ένα βράχο τόσο όσο αυτός του Γιβραλτάρ.

Εδώ καταμεσής στο πέλαγος, οι Αργοναύτες θαλασσοπνίγηκαν κάποτε καθώς γυρίζανε από την Κολχίδα. Ο Απόλλωνας με μια αστραπή έφτιαξε ένα νησί εκεί που δεν υπήρχε τίποτα για να τους σώσει. Από τότε η Ανάφη είναι το Νησί του Ιάσονα, όπως η Ιθάκη είναι το νησί Οδυσσέα. Μετά ή πριν την Σαντορίνη, ανάλογα με το δρόμο που θα επιλέξεις η Ανάφη μοιάζει να είναι η τελευταία ευκαιρία. Ενα νησί αναπάντεχο, εκεί που δεν περιμένεις τίποτα.

Στο λιμάνι, ένας αυθεντικός χίππης του '60 μας υποδέχεται. Κρατάει ένα ραβδί με ένα στάχυ. Φοράει ένα ρούχο μεταξύ χλαμύδας και πετσέτας με ένα ζωγραφισμένο ήλιο. Το “Ρομίλντα” φεύγει σαν να περπατάει στα νύχια για να μην ξυπνήσει τους γείτονες. Το κινητό βγάζει την ένδειξη “ΧΩΡΙΣ ΚΑΛΥΨΗ ΔΙΚΤΥΟΥ”. Καλώς ήλθαμε στην Ανάφη.

Ο χρόνος στην Ανάφη σταματάει. Κάποτε ο Οθωνας έφυγε από την Ελλάδα, αλλά οι Αναφιώτες το έμαθαν την επόμενη χρονιά! Το πλοίο καμμιά φορά ξεχνάει να πάει! Η Σαντορίνη ακολουθεί το πλοίο όσο μπορεί, αλλά ξαφνικά χάνεται μέσα στο πέλαγος. Ο άνεμος είναι τόσο δυνατός που λές πως το πλοίο θα βυθιστεί όπου νάναι. Απόκρημνα βουνά φαίνονται ξαφνικά εκεί που “λογικά” δεν θάπρεπε να υπάρχει τίποτα. Ξαφνικά εμφανίζεται με αναίδεια, ανεβασμένη στο βουνό, η Ανάφη. Σκαρφαλωμένη στην κορυφογραμμή ενός δικού της ορίζοντα με φόντο τον ουρανό η Ανάφη μοιάζει να περιγελά το πέλαγος.

Ενα λεωφορείο ανεβαίνει την ανηφόρα που συνδέει το λιμάνι με την Χώρα. Τα σπιτάκια έχουν ιδιόμορφες καμάρες. Είναι θέμα χρόνου να μνάθεις πως οι Αναφιώτες ήταν καλοί χτίστες. Ο Οθωνας τους κάλεσε να φτιάξουν το Παλάτι και τους παραχώρησε κάτω από την Ακρόπολη μια περιοχή που την έχτισαν με το δικό τους τρόπο. Τα περίφημα Αναφιώτικα στην Πλάκα. Μια κυρία, διηγείται πως η μαμά της ήρθε εδώ το 1968 και μνημονεύανε στην εκκλησία ακόμα τον Οθωνα!

Η Χώρα στέκεται με αυτοπεποίθηση σαν κορώνα πάνω στον βράχο. Και τότε παρατηρείς τα φουρνόσπιτα. Ψηλά όσο το σπίτι, κολλημένα με αυτό είναι μια ιδιομορφία του νησιού. Περπατώντας στα σοκάκια της έχεις την αίσθηση ότι έχεις μπει στο σπίτι κάποιου. Η Χώρα είναι ένα πολύ μικρό χωριό, δεν έχει πολλά μαγαζιά, ένα έως κανένα μπαρ, δύο μπακάλικα που πλέον λέγονται mini market και αρκετά ταβερνάκια. Σε όλο το νησί έχεις την αίσθηση ότι κάποιος σε παρακολουθεί. Ακόμα και στις πιο απομονωμένες παραλίες. Στην Ανάφη δεν υπάρχει καθόλου η αίσθηση του ιδιωτικού. Στις παραλίες αργοναύτες κυκλοφορούν με μαγιό και όπου νάναι θα εμφανιστεί λες και ο Απόλλωνας.

Τα σπίτια είναι συγκεντρωμένα όλα γύρω από ένα «κεντρικό» δρόμο. Μοιάζουν με σωματοφύλακες ενός βράχου που δεσπόζει στην κορυφή. Μια προσεχτική ματιά δείχνει πως πάνω στο βράχο είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι. Τα εκκλησάκια εδώ είναι πολλά και παράξενα. Δεν καταλαβαίνεις αν είναι μεγάλα εικονίσματα ή πολύ μικρά εκκλησάκια. Στο τέλος αυτού του δρόμου είναι η πλατεία. Θάλεγες πως το νησί είναι έρημο και αποτελείται μόνο από το λιμάνι και την Χώρα, αν ξαφνικά δεν εμφανίζονταν σπίτια μέσα στο πουθενά δίπλα στα ερείπια παλιών «κατοικιών».

Ανάμεσα στα μικρά βουνά σχηματίζονται μικρές «κοιλάδες» μέσα στις ρεματιές με μικρή βλάστηση. Μερικοί συνεχίζουν ακόμα να καλλιεργούν αμπέλια και μποστάνια. Παντού μυρίζει θυμάρι. Ακολουθώντας αυτούς τους δρόμους ο επίμονος και σκληρός ταξιδιώτης θα βρεθεί σε μυστικές παραλίες. Παντού υπάρχουν πινακίδες που απαγορεύουν το κάμπιγκ και τον γυμνισμό. Ωστόσο το νησί προσφέρεται για κάμπιγκ και πρωτόγονες διακοπές και στον Ρούκουνα υπάρχουν πολλοί κατασκηνωτές.
Ακολουθώντας τα ίχνη του Λεωφορείου το οποίο κινείται προς το μοναστήρι ...άδειο, σαν τρένο του μυστηρίου, περνάμε από την αρχαία Πόλη. Ενα μοναστήρι χτίστηκε πάνω στα ερείπια του ναού του Απόλλωνα. Εδώ έφτασαν οι Αργοναύτες. Τα βράχια είναι απότομα. Πέτρες και ξερολιθιές. Ενα μονοπάτι οδηγεί στον αρχαίο ναό και μια ...Δρακοντοσπηλιά. Αν είστε δυνατός εξερευνητής ακολουθείστε αυτ'η την διαδρομή. Εγώ την παρακάμπτω. 1ον γιατί είμαι βέβαιος ότι δεν υπάρχουν δράκοι. 2ον γιατί μπορεί να υπάρχουν!

Πάνω σε ένα τεράστιο βράχο βρίσκεται αναπάντεχα ένα άλλο μοναστήρι. Χτίστηκε το 1600. Η Μονή της Καλαμιώτισσας χτισμένη μέσα στο βράχο φαίνεται πως από στιγμή σε στιγμή θα πέσει στην θάλασσα. Απο δω βλέπεις τα πάντα. Η Χώρα μοιάζει σαν πολυκατοικημένος φάρος. Ισως εδώ να πιάνει το κινητό, αλλά πριν πας στην Ανάφη, πρέπει να πετάξεις το κινητό σου.

Το νησί είναι ένα είδος Αγίου Ορους. Η Παναγία συνυπάρχει με τον Απόλλωνα και δράκοντες σε ένα νησί που ο μεγαλύτερος άγιος είναι ο Ηλιος. Για να έρθεις εδώ πρέπει να απαρνηθείς την ...κοσμική ζωή. Μια επιγραφή του 1929 σε ένα δρομάκι και μερικά βιβλία στην βιβλιοθήκη σε πληροφορούν πως η Ανάφη ήταν τόπος εξορίας. «Από τους πιο σκληρούς τόπους εξορίας» μου λέει αργότερα ο Σταύρος. «Ηταν εδώ ο παππούς μου. Για να έρθεις εδώ, ήσουνα ξεγραμμένος».

Παρατηρώ από το «Αστραχάν», ίσως το καλύτερο παρατηρητήριο, που λειτουργεί ως ταβέρνα, το Αιγαίο. Νιώθω ότι σ΄αυτό το νησί αν δεν φύγεις αμέσως ....θα μείνεις για πάντα. Οι Αναφιώτες δεν μιλάνε πολύ. Κυττάζουν το πέλαγος και σωπαίνουν. Ολα έχουν μια άλλη διάσταση εδώ. Ο χρόνος μοιάζει να διαστέλλεται. Κανένας δεν βιάζεται εδώ. Το μοναδικό μηχάνημα της ΑΤΕ δεν λειτουργεί. Θα το φτιάξουν όμως αύριο! Το βενζινάδικο όταν λέει έξι εννοεί επτά. «Γιατί το λέτε Αστραχάν» ρωτάω τον ιδιοκτήτη. «Είναι το παρατσούκλι μου, επειδή έτρεχα πολύ!» μου λέει. Και γυρίζει ξανά το βλέμα προς το πέλαγος.

Περπατώντας το μεσημέρι – τα λίγα μαγαζιά έχουν σιέστα- νομίζεις ότι δεν μένει κανείς. Ανάμεσα στις ξερολιθιές πέρα μακρυά βλέπεις που και που να ξεπετάγονται φιγούρες που δεν γνωρίζεις αν είναι τουρίστες, πειρατές ή Αργοναύτες. Και ξαφνικά το βραδάκι ο κεντρικός δρόμος γεμίζει κόσμο. Οι γέροι μαζεύονται στις «Αναφιώτικες Γεύσεις», ψητοπωλείο που κάνει delivery κι ακούνε νησιώτικα και μαντινάδες. Τα παιδάκια παίζουν μπάλα σε ένα πλάτωμα του δρόμου φωνάζοντας «Αντε ρέ». Μικρές μπαλιές. Αν η μπάλα φύγει από δω θα φτάσει χιλιόμετρα μακρυά στο λιμάνι. Την ώρα που κάθισα εγώ η αυτοσχέδια ομάδα μόλις είχε σπάσει μία από τις λάμπες της κολώνας της ΔΕΗ. H Aνάφη έχει γυμνάσιο, λυκείο και περίπου εκατό άνθρωποι μένουν εδώ τον χειμώνα.

Οταν το βράδυ έρχτεται οι εποχές ενώνονται στα στενά σοκάκια. «Και μένα μούχουνε πει για μαύρες γάτες» λέει ένας πιτσιρικάς. Σε μια πόρτα παλιού σπιτιού διαβάζω «Μ+Λ=Love». Με κιμωλία. Από τα μικρά σπιτάκι ξεπηδούν νύμφες έφηβες με μπλου τζιν και περπατάνε στις πλάκες της μικρής Αγοράς με ναρκισισμό και αυτοπεποίθηση. Από το «Στέκι» ακούγονται ρεμπέτικα: «Τα κάστρα του Γεντικουλέ». «Αλήτης εγεννήθηκα κι αλήτης θα πεθάνω». «Ολα πληρώνονται τα λάθη στη ζωή». «Τέτοιο σφάλμα, δεν το ξανακάνω πιά». Το μαγαζί διαθέτει και δύο ναργιλέδες. Ημουνα έτοιμος να δοκιμάσω, αλλά εκείνη την στιγμή, πάλι από το πουθενά εμφανίστηκε ο Τζέραλντ. Τις μισές μέρες της περνά στην Οξφόρδη και τις άλλες μισές στις «Κυκλάδες». Η Ανάφη είναι η αγαπημένη του. Αυτός με μυεί στην θρυλική ιστορία της και μου δείχνει το βιβλίο του. Γνωρίζει που είναι η πηγή, που είναι η σαρκοφάγος και πόσα χιλιόμετρα απέχει η Μονή από την Χώρα και το Κλεισίδι απ΄οτο λιμάνι. Εχει περπατήσει όλο το νησί με τα πόδια. Ενας άλλος περιηγητής το 1885, έγραψε για την Ανάφη πως είναι μια αγνή κηλίδα μες τα κύμματα.Πως είναι το νησί του ανατέλοντος ηλίου.Η το νησί της ανταρσίας του ήλιου.

Ο Τheodore Bent ερχόταν εδώ τότε και ήταν φίλος με τον δραγουμάνο Ματθαίο Σίμο. Τον εντυπωσίασαν αυτοί οι φανταστικοί ηφαστειακοί βράχοι. Το νησί είχε τότε χίλιους κατοίκους. Πάνω στο rocky μοναστήρι της Καλαμιώτισσας ο θεός του Ηλιου ο Απόλλωνας μάλλον είχε (ξε)χάσει ακόμα τον μανδύα του. Τον εντυπωσίασε που οι άνθρωποι προσεύχονταν για να βρέξει και προσπάθησε να ξεδιαλύνει τον ρόλο του Προφήτη Ηλία και την σχέση του με τον ήλιο.
Ο ναός του Αιγλίτη του Απόλλωνα του Αναφαίου είναι εδώ, αλλά το άγαλμα του βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Εκλάπη από τον Ναό από αρχαιοκαπήλους βρεττανούς «περιηγητές». Πουλήθηκε στο βρετανό αξιωματούχο Strangford το 1740. Το 1864 οι κληρονόμοι του το δώρισαν στο Βρεττανικό Μουσείο. Οι Αναφιώτες το θέλουν πίσω.

Το βράδυ στο Κλεισίδι στην ταβέρνα της Μαργατίτας με περίμενε μια έκπληξη. Η Κρίστυ Στασινοπούλου και ο Στάθης Καλυβιώτης! Γυρίζουν όλο τον κόσμο και μαζεύουν ήχους. Τα καλοκαίρια μένουν εδώ. Οι κάτοικοι τους θεωρούν Αναφιώτες. Γνωρίζουν όλο τον κόσμο με τα μικρά τους ονόματα. Ρωτάνε για τον Μανώλη που παίζει τσαμπούνα. Μένει στο πίσω μέρος του νησιού. Συχνά κατέβαινε με το γαϊδουράκι και την τσαμπούνα του. Τελευταία όμως είναι λίγο άρρωστος.

Είμαστε λίγα μέτρα από την θάλασσα. Η θάλασσα τραγουδάει φτιάχνοντας μουσική μόνο για μας. Τελικά ο χίππης είναι γερμανός ζωγράφος. Ενας άγγλος είναι φαν της Κρίστυς. Ο Πέτρος και το κορίτσι του πλησιάζουν την παρέα. Το Κλεισίδι το βράδυ είναι μαγευτικό. Ενα πλοίο με πολλά φωτά εμφανίζεται από το πουθενά. Ενα πλοίο- μυστήριο. « Μας την έπεσε ο Μπαρμπαρόσα» λέει ο Πέτρος.

Η συζήτηση περνάει από την κρίση της μουσικής στους Σουμέριους κι από τον Τζίμ Μόρρισον στον Χριστό. Ο Μπαρμπαρόσα, οι Ινδίες, οι αρχαίοι έλληνες και ο Απόλλωνας εμπλέκονται σε ένα συμπόσιο με αναφιώτικο κρασί που σερβίρει η Μαργαρίτα. Ο χρόνος σταματά. Ολοι έχουμε γίνει μια παρέα καθώς τα δέντρα χορεύουν ανάλογα με το ρυθμό του κύματος. «Τελικά ο Χριστός ήταν ιστορικό πρόσωπο;». O Aπόλλωνας σκύβει να μας ακούσει. Η Μαργαρίτα φεύγει χωρίς να κλείσει. Το βράδυ προχωράει, αλλά ο χρόνος έχει σταματήσει εδώ. Ολα στο Κλεισίδι το βράδυ μοιάζουν με παραμύθι.

Το άλλο πρωϊ από τον Hotel Apollon βλέπεις τον βράχο της Μονής της Καλαμιώτισσας. Αισθάνεσαι ότι αναπνέεις. Μπορείς να καταλάβεις μυστικά νοήματα γραμμένα στην άμμο που ο άνεμος σβήνει αμέσως. Η Ανάφη είναι έξω από τον τρέχοντα χρόνο. Τίποτα από όσα συμβαίνουν γύρω της δεν έχει σημασία. Ακόμα και το να μαζεύεις κοχύλια στις Πρασιές ή να φωτογραφίζεις τα κύμματα μοιάζει ανόητο. Η μαγεία είναι αλλού και δεν μπορεί να την συλλάβει μια Nikon. Η θάλασσα, ο ήλιος, ο άνεμος, το φεγγάρι και η άμμος συνεργάζονται να σε μυήσουν σε μια θρησκεία αναφιώτικη. Οι θεοί εδώ είναι το Φως και ο Ηλιος.

Το πρωί, το Κλεισίδι, δεν γνωρίζει τίποτα από ότι σου συνέβη. Η Ανάφη κυκλοφορεί στις παραλίες της ανήξερη. Οι Μικρές νύμφες με μπλου τζιν εμφανίζονται στην παραλία, ολοίδιες με αυτές που συνάντησε εδώ ο Ιάσονας και έκανε για πρώτη φορά την Μήδεια να ζηλέψει. Το κινητό, μπορεί να τα καταστρέψει όλα, αλλά ευτυχώς δεν χτυπά. Το απόγευμα ο βράχος της Ανάφης συνομιλεί με το Γιβραλτάρ. Η Νύχτα συνεπής στο ραντεβού της έρχεται. Η μέρα φεύγει με ένα μεθυστικό ηλιοβασίλεμα καθώς το νερό παίζει με το φως. Θα συναντηθούν πάλι το πρωί. Κάπου εδώ είναι η Χαμένη Ατλαντίδα. Ο Απόλλωνας έρχεται να πάρει τον μανδύα του αλλά τελικά μένει ως το πρωί. Η Ανάφη τότε ξυπνάει. «Καλημέρα» της λέει η Σαντορίνη. “Τι ώρα είναι;» «Εξι» απαντάει η Ανάφη. «Πρέπει να ξυπνήσω!». «Εξι!!!» λέει η Σαντορίνη. «Πρέπει να πάω για ύπνο».


*ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ VOYAGER

ΕΤ 1

Η ΕΤ1 σε αντίθεση με άλλα κανάλια δεν εκπέμπει μια εικόνα τριτοκοσμικής χώρας. Ας πούμε είναι όμορφη, έξυπνη, καλλιεργημένη. Άρα, πρέπει να κλείσει. θα μπορούσε να το κάνει μια ξένη κατοχική δύναμη. Την κλείνει ο Μόσιαλος.

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ

Είναι πολύ σκληρή η τιμωρία της Ελλάδας από την Μάργκαρετ για ένα μικρό παλιό στραβοπάτημα του Ανδρέα.

ΧΕΡΙ - ΧΕΡΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΡΑΤΖΑΦΕΡΗ

 Ανεξάρτητα εντελώς από το περιεχόμενο του νέου νόμου πλαίσιο -που αναιρεί έναν άλλο νόμο πλαίσιο του ΠΑΣΟΚ- η επιλογή της κυβέρνησης να εξασφαλίσει συναίνεση με το ακροδεξιό κόμμα, δεν διώχνει τους "καταπατητές" του ασύλου. Ανοίγει την πόρτα στα πανεπιστήμια να εφαρμόσουν οι φασίστες τον δικό τους νόμο.

TO ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ

O Παπανδρέου ο Γ, πρίγκηπας μιας δυναστείας, που εκπροσωπούσε τον λαό, δεν αισθάνθηκε ποτέ την Ελλάδα ως πατρίδα, αλλά ως αποικία που έτυχε να είναι η πατρίδα του παππού του. Μια υπανάπτυκτη χώρα που έπρεπε να αναμορφώσει διαπλάθοντας τον λαό της ώστε να γίνει η Δανία του Νότου. Ο Πρίγκηπας, όταν έγινε κυβερνήτης επέλεξε αντί για τον Λαό να στηριχθεί στους ξένους. Ως ξένος ήλθε, ως ξένος θα φύγει. Όπως ο Όθωνας.