Πέμπτη 27 Αυγούστου 2009

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Τα τελευταία χρόνια πάνω που οι καθαρευουσιάνοι έπαψαν να …σκοτώνονται με τους δημοτικιστές και τα βρήκανε με μια λέξη ενδιάμεση ως εθνική χιλιάδες λέξεις εισβάλλαν στη καθημερινό λεξιλόγιο και μας αποσταθεροποίησαν ξανά.

Είχαμε συμφωνήσει να μη λέμε μπασκετμπολίστας αλλά καλαθοσφαιριστής αφού το μπάσκετ είναι το καλάθι. Αλλά δεν μπορέσαμε να πείσουμε και τις νοικοκυρές να πάνε λαϊκή με μια …μπασκέτα.

Ισως γιατί τελικά άλλο το καλάθι της νοικοκυράς κι άλλο η μπασκέτα.

Η Ακαδημία Αθηνών πρότεινε να λέμε το γκαράζ αμαξοστάσιο αλλά ήρθε η μουσική garaze που δεν γίνεται να είναι μουσική αμαξοστασίου, όπως και η lounge δεν είναι μουσική δωματίου.

Αν ζητήσουμε από τα παιδιά του συνεργείου να ρίξουνε μια ματιά στον … μειωτή κραδασμών του αυτοκινήτου μας θα φωνάξει ασθενοφόρο. Αν ρωτήσουμε την υπάλληλο του αεροσταθμού, τι ώρα φεύγει το αερολεωφορείο θα γελάσει μαζί μας. Και μη ρωτήσετε τον διαχειριστή της πολυκατοικίας μας αν το οίκημα διαθέτει αμαξοστάσιο! Ολόκληρο αμαξοστάσιο όχι. Ένα γκαραζάκι, ίσως!

Είχαμε συμφωνήσει να λέμε το ασανσέρ ανελκυστήρα, αλλά για να κατέβουμε χρειαζόμασταν και έναν …καθελκυστήρα. Είπαμε να μη λέμε τα κεφτεδάκια κεφτεδάκια γιατί είναι τούρκικα. Και πάνω που γελάγαμε με τα κρεατοσφαιρίδια ήρθαν τα χάμπουργκερ(ς) και τα …ταχυφαγεία. Τα οποία εγκαταστάθηκαν στην ταλαίπωρη χώρα μας ως φαστφουντάδικα για να αποκαλύψουν ξαφνικά πως δεν φτάνει να λέμε τα κεφτεδάκια κρεατοσφαιρίδια. Ολη η κουζίνα μας -γαμώ το μου- είναι τούρκικη! Πρέπει να βρούμε λέξεις για τον μπακλαβά, τον μουσακά, το ιμάμ μπαϊλτζή και δεν συμμαζεύεται.

Ο αγώνας για μια γλώσσα ελληνική και καθαρή όμως συνεχίζεται. Και όπως θα δείτε η Ερέτρια είναι η πόλη των σέρφερς και ο Σπερχειός σπιντάρει.

ΕΡΕΥΝΑ

Η ελληνική γλώσσα

Η ελληνική γλώσσα πάντα είχε λέξεις δανεισμένες από άλλους πολιτισμούς όπως είναι η μνά (δες και money), το χρυσάφι, ο χιτώνας, το λιοντάρι, το κυπαρίσσι, η Ζάκυνθος, ο Ιλισσός, το ρεβίθι, η θάλασσα, η λεκάνη (πιθανόν δάνειο από την Αραμαική), ο νάρκισσος και η Κόρινθος για να αναφέρουμε μερικές που θεωρούμε λέξεις προελληνικές ενώ δεν είναι

Το φυστίκι, το πιστάκιον είναι η μεσοπερσική λέξη pistag που θα μας δώσεις και τις νεοελληνικές εκφράσεις τι θα πει φυστίκι και το ρήμα …φεστικώνω! Περσικές πρέπει να είναι και οι λέξεις μόσχος(musk), βαμβάκι (παμβακίς-pambag), γιασεμί (yasaman) αλλά και ο μάγος(μέλος της αρχαίας περσικής φυλής magu, ο παράδεισος ο αβεστικός κήπος (pairi.deza) που στην περσική είναι palez δηλαδή παλάτι και παλάτσο και στην νεοελληνική μας οδηγεί με τρόπο ανεξήγητο στο περιβόλι του ουρανού! Περσικές προσωρινά γιατί όπως οι έλληνες καταχτούν λέξεις για να τις μεταφέρουν στην νεώτερη εποχή σε μια μακρυνή αλυσίδα ανταλλαγών έτσι και Πέρσες γνωστοί στην ελληνική ιστορία δεν είναι ίσως παρά μεταφορείς λέξεων από μια άλλη παλιότερη- ας πούμε προαιώνια πηγή-.

Το υπέροχο ρόδον που έχει δώσει στην ελληνική λέξεις πανέμορφες όπως τα ροδοπέταλα, το ροδόσταλο και την ομηρική και ροδόσταλη αυγούλα, την ροδοδάκτυλο Ηώ, συγγενεύει με μια λέξη της ιρανικής που έχουν πάρει οι μεσογειακές, το όνομα ενός φυτού της αβεστικής, της γλώσσας των αρχαίων χωροαστρικών ιερών κειμένων.

Οι λέξεις όλυνθος (σύκο), ελαία, υάκινθος, δάφνη, ορίγανος (ρίγανι), ερέβινθος, κάστανον, κέρασος, δαύκος μερικές από τις οποίες θεοποίησε η ελληνική ποίηση δεν είναι ελληνικές. Πλην των φυτών και των ζώων (όνος, βόνασος, κάνθαρος), όλα τα στοιχεία της καθημερινής ζωής όπως το ξίφος, ο χαλκός (το βασικότερο υλικό), το μέτταλλον, ο κασσίτερος, ο μόλυβδος, ο λήκυθος, ο πλίνθος, ο ασάμινθος, ο μόλυβδος είναι λέξεις ξενόφερτες. Αλλά και οι λέξεις βασιλεύς (στα μηκυναϊκά qa-si-te-ru) δούλος (do-e-ro), παλλακή, ο Οδυσσεύς, ο Αχιλλεύς, ο Θησεύς, η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Ηρα και ο Ερμής σύμφωνα με τον J.Pallory (Οι ινδοευρωπαίοι) δεν φέρουν εμφανώς ελληνικά ονόματα.

Δάνειες είναι και λέξεις όπως Κόρινθος, Ιλισσός, Κηφισσός, κυπάρισσος, Μύθημνα, θάλασσα, οίνος και –όπως είδαμε- η πολύτιμη λέξη χρυσός οι οποίες ανήκουν σε γνωστές ή άγνωστες μεσογειακές ή ανατολικές λέξεις. Η λέξη πύργος μοιάζει με την γερμανική burg και ανήκει σε μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα διαφορετική από την ελληνική, όπως και η λέξη τύμνος που θα εξελιχθεί στην ελληνική τάφος. (Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας- ΕΛΙΑ σελ. 23).

Ακόμα και ο χιτών, η δέλτος, η άρπη, το ρήμα χαράσσω, η αραμαϊκή λεκάνη θεωρούνται σημιτικά δάνεια ενώ το ρόδον θα το βρούμε στην αραμαική ως varda. Oι προέλληνες όπως οι Πελασγοί, οι Κάρες, οι Αίμονες, οι Τέττικες, οι Αίμονες, οι Καύκωνες , οι Φοίνικες κ.α. μιλούσαν γλώσσες δικές τους όχι ελληνικές. Τον 6ο αιώνα π. Χ. οι Ετρούσκοι αφήνουν στη Λήμνο μια επιγραφή με ελληνικούς μεν χαρακτήρες αλλά όχι ελληνική. Τελικά φτάνουμε στην αρχαία ελλάδα σε μια γλώσσα που φαίνεται να είναι ενιαία, τη Κοινή αλλά η ιστορία θα μας οδηγήσει στο πολυγλωσσικό Φανάρι και τον σημερινό κίνδυνο «αφανισμού» της ελληνικής μέσα σε μια νέα παγκόσμια κοινωνία που απαιτεί την δική της Κοινή που είναι δύσκολο να είναι η αττική.

Οι εκδόσεις, τα ίδια τα βιβλία και οι εφημερίδες δεν κατάφεραν να αποφύγουν λέξεις όπως κασέ, layοut, μότο, βινιέτες και ρουμπρίκες. Οι εφημερίδες, οι «γκαζέτες» σύμφωνα με την Ψυχάρη, οι «φημερίδες» πολλές φορές ονομάζονται έτσι ακόμα και αν είναι εβδομαδιαίες.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΣ

Τα φωνήεντα (α,ε,η, υ,ι,ο,ω) αν και έχουμε μάθει ότι είναι επτά μαζί με τις διφθόγγους (ου, αι, ει κλπ.) είναι περισσότερα ή λιγότερα αν πάρουμε τα η,υ,ι και τα ο,ω σαν ένα!

Ομως αν προσθέσουμε και τα ευρωπαικά e, u, i κλπ. θα χαθούμε σε ένα φωνητικό δάσος όπου ο Peter είναι ο Πέτρος , το τραίνο ή τρένο το train, το street η ...στράτα

.Ετσι η Σοφία γίνεται Σόφη ή Σοφί και η Μαρία, Μαίρη, Μαρώ, Μαριώ, Μαρί, Μαριώ, Μαρούσκα..

“Μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια η ελληνική γλώσσα είναι ένα μωσαϊκό διαλέκτων. Ωστόσο υπάρχει ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια η αίσθηση της πανελλήνιας ενότητας στη βάση των εθίμων, της θρησκείας αλλά και της γλώσσας. Η αίσθηση αυτή θα αποκτήσει εντονότερη μορφή με την περσική σύγκρουση και θα δημιουργήσει το δίπολο Ελληνες-Βάρβαροι. Μέσα στο διαλεκτικό μωσαϊκό σύντομα θα ξεχωρίσει η ιωνική διάλεκτος –όργανο της Ιωνικής Συμπολιτείας- και αργότερα η αττική διάλεκτος, επηρεασμένη από την ιωνική, η διάλεκτος της κραταιάς Αθήνας και της Αθηναϊκής Συμμαχίας. ” (Α.Φ.Χριστίδης- Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας –Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας σελ. 127).