Ο Αλέξης στην Χώρα των Θαυμάτων (Εκδόσεις Ηλέκτρα)

Μια ακόμα χαμένη Ανοιξη

Η δεκαετία 80 έφερε από μια «φλώρικη» μουσική και πολύ «γκλαμουριά». Η Ελλάδα ύστερα από αγώνες που άρχισε ο Καραμανλής το 1960 είναι πλέον Ευρωπαία. Δύο προβλήματα έχει πλέον η χώρα: τους αριστερούς (τα ταγάρια) και τους επαρχιώτες (τους «βλάχους»). Το πανκ ήρθε καθυστερημένα για να καταλλάξει σε μια νέα καταθλιπτική μουσική το new wave. Το ροκ είχε τελειώσει και πολλοί «ροκάδες» στράφηκαν στο ρεμπέτικο. Με ένα ηχηρό χαστούκι στο «έντεχνο» ο Νίκος Παπάζογλου και Νίκος Ξυδάκης κυκλοφορούν την «Εκδίκηση της Γυφτιάς». Ο δίσκος αυτός που βγήκε για πλάκα έβαλε τέλος στην κορακίστικη γλώσσα, τα κορακίστικα τραγούδια, τον «λογιωτατισμό» μιας αριστεράς που επέμενε να ακούμε για πάντα τραγούδια για τον Ολυμπο που βροντάει, την Γκιώνα που αστράφτει και τα άρματα.

Η δεκαετία 80 συνδέεται με την παρακμή. Των κομμάτων, της ιδεολογίας, της ηθικής. Μια νέα γενιά εμφανίζεται ως απολίτικη. Ισως επειδή οι ερευνητές ταυτίζουν την πολιτικοποίηση με την ένταξη στα υπάρχοντα κόμματα. Αν οι δεκαετίες 50 και 60 οραματίζονται ένα μελλωδικό μέλλον, η δεκαετία 80 έφερε την γενιά που γνωρίζει πως δεν έχει κανένα μέλλον. Ο εικοστός πρώτος αιώνας μας περιμένει, λέγανε πολλοί. Η αλλαγή του αιώνα έπαιρνε διαστάσεις ανεξήγητες. Σήμερα ξέρουμε πως δεν περίμενε κανέναν. Η απειλή του πυρηνικού πολέμου όταν έγινε ορατή διέλυσε κάθε τι που εξέφραζε ως όραμα και ελπίδα η πολιτική. Σήμερα ξέρουμε πως ο κόσμος όχι μόνο δεν αλλάζει αλλά μπορεί και να καταστραφεί. Οι νεώτερες θεωρίες προσδιορίζουν μάλιστα και το πότε θα καταστραφεί.

Οι φοιτητές δεν ξενυχτάνε πια για να βγάλουν ψήφισμα για το Ελ Σαλβαντόρ, όπου έγινε δικτατορία. Περιμένουν μέσα στη βροχή να τελειώσει η κατάληψη, να πάνε για μάθημα. Αν η πλατεία ήταν γεμάτη το 60 και το 70, όπως τραγουδάει ο Σαββόπουλος, και υπήρχε ένα νόημα μέσα στις φωτιές και κείνη έφεγγε στην μέση όλου του κόσμου, τώρα η πλατεία είναι άδεια. Κάπου στο βάθος περιφέρονται μερικά πρεζόνια. Ο αιώνας τελειώνει και μεις το ξέρουμε καλά πως δεν είμαστε τίποτα άλλο από τα σκουπίδια του. Την τραγική είδηση την έφεραν τα παιδιά, που ήταν πριν, λίγο ή πολύ «Παιδιά των Λουλουδιών». Ο Μάρξ πέθανε, κι ο θεός δεν αισθάνεται καλά τελευταία.

Ξαφνικά πριν το τέλος της δεκαετίας 80 εμφανίζεται μια αναγέννηση της ροκ σκηνής, ένα νέο ρεύμα, ένα underground κίνημα που εκφράζει τα νέα δεδομένα. Το Περιστέρι και τα Λιόσια αποτελούν πια χωρίς να το καταλάβουμε μια νέα πόλη. Μια νέα πόλη ακούει την «Σκηνή του Μάνστεστερ». Χιλιάδες νέοι σπουδάζουν κάτι σε στυλ «γραφίστας» στα ΤΕΙ. Οι πτυχιούχοι των ΑΕΙ είναι άνεργοι. Το «ελληνικό όνειρο» που έφτιαξε ο Καραμανλής το 50 και ο Ανδρέας το 70 είναι νεκρό. Η πρέζα θερίζει, ανεργία, ο φόβος του έιτζ, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, νονοί πουλάνε προστασία, μάλλον η αστυνομία τους καλύπτει.

Αυτό που είχε καταρρεύσει κυρίως ήταν το αίσθημα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας όλων : κόμματα, φορείς, πρόσωπα άρχισαν να γίνονται αφερέγγυα. Μια κρίση συνολική της κοινωνίας που άλλους τους οδήγησε στην μετάλλαξη, άλλους στην αναχώρηση και την ιδιώτευση. Η δεκαετία ’80 σημαδεύεται από την λέξη «Τέλος». Στη δεκαετία 70 οι άνθρωποι στην Ελλάδα είχαν όνειρα, εμπιστεύονταν ο ένας τον άλλο, συμμετείχαν σε μαζικούς πολιτικούς αγώνες, πίστευαν ιδιαίτερα οι νέοι, ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Αυτό ήταν βασικά που κατέρρευσε. Η έννοια του δημόσιου χώρου. Αν πριν όλοι αισθάνοντουσαν ότι κάπου ανήκουν σε μια ευρύτερη, πολιτική και κοινωνική οικογένεια, σε ένα χώρο ξαφνικά άρχισαν να ανακαλύπτουν ότι είναι μόνοι τους και ότι δεν ανήκουν πουθενά.

Οι χώρες που αναπτύσσονται με ταχύτητα, λένε, αναπτύσσουν μια κρίση συμπεριφοράς και ιδεολογίας, μια νεύρωση. Σε μια χώρα αναπτυσσόμενη, κομπλεξική γεμάτη αβεβαιότητα και ανασφάλεια, ο νεοπλουτισμός είχε καταστρεπτικές συνέπειες. Το ψεύδος απλώθηκε σε όλους τους τομείς. Η Ελλάδα ήδη από το ‘50 προσπαθεί να σβήσει το παρελθόν της με αμφιθυμικές συμπεριφορές απέναντι στην Ευρώπη. Οταν η Εθνική Μπάσκετ έγινε πρωταθλήτρια Ευρώπης οι Ελληνες βγήκαν στους δρόμους λες και είχε συμβεί κάτι τόσο σημαντικό. Ισως είχε συμβεί κάτι σημαντικό: η φιγούρα του ραγιά, του «καραγκιόζη», του έλληνα της «φάπας», εξαφανίστηκε από την Ελλάδα εκείνο το βράδυ. Επιτέλους, είμαστε πια πρωταθλητές.