Το Μαγικό Ταξίδι των Λέξεων (lulu.com)

Τα τελευταία χρόνια πάνω που οι καθαρευουσιάνοι έπαψαν να …σκοτώνονται με τους δημοτικιστές και τα βρήκανε με μια λέξη ενδιάμεση ως εθνική χιλιάδες λέξεις εισβάλλαν στη καθημερινό λεξιλόγιο και μας αποσταθεροποίησαν ξανά.

Είχαμε συμφωνήσει να μη λέμε μπασκετμπολίστας αλλά καλαθοσφαιριστής αφού το μπάσκετ είναι το καλάθι. Αλλά δεν μπορέσαμε να πείσουμε και τις νοικοκυρές να πάνε λαϊκή με μια …μπασκέτα.

Ισως γιατί τελικά άλλο το καλάθι της νοικοκυράς κι άλλο η μπασκέτα.

Η Ακαδημία Αθηνών πρότεινε να λέμε το γκαράζ αμαξοστάσιο αλλά ήρθε η μουσική garaze που δεν γίνεται να είναι μουσική αμαξοστασίου, όπως και η lounge δεν είναι μουσική δωματίου.

Αν ζητήσουμε από τα παιδιά του συνεργείου να ρίξουνε μια ματιά στον … μειωτή κραδασμών του αυτοκινήτου μας θα φωνάξει ασθενοφόρο. Αν ρωτήσουμε την υπάλληλο του αεροσταθμού, τι ώρα φεύγει το αερολεωφορείο θα γελάσει μαζί μας. Και μη ρωτήσετε τον διαχειριστή της πολυκατοικίας μας αν το οίκημα διαθέτει αμαξοστάσιο! Ολόκληρο αμαξοστάσιο όχι. Ένα γκαραζάκι, ίσως!

Είχαμε συμφωνήσει να λέμε το ασανσέρ ανελκυστήρα, αλλά για να κατέβουμε χρειαζόμασταν και έναν …καθελκυστήρα. Είπαμε να μη λέμε τα κεφτεδάκια κεφτεδάκια γιατί είναι τούρκικα. Και πάνω που γελάγαμε με τα κρεατοσφαιρίδια ήρθαν τα χάμπουργκερ(ς) και τα …ταχυφαγεία. Τα οποία εγκαταστάθηκαν στην ταλαίπωρη χώρα μας ως φαστφουντάδικα για να αποκαλύψουν ξαφνικά πως δεν φτάνει να λέμε τα κεφτεδάκια κρεατοσφαιρίδια. Ολη η κουζίνα μας -γαμώ το μου- είναι τούρκικη! Πρέπει να βρούμε λέξεις για τον μπακλαβά, τον μουσακά, το ιμάμ μπαϊλτζή και δεν συμμαζεύεται.

Ο αγώνας για μια γλώσσα ελληνική και καθαρή όμως συνεχίζεται. Και όπως θα δείτε η Ερέτρια είναι η πόλη των σέρφερς και ο Σπερχειός σπιντάρει.

ΕΡΕΥΝΑ

Η ελληνική γλώσσα

Η ελληνική γλώσσα πάντα είχε λέξεις δανεισμένες από άλλους πολιτισμούς όπως είναι η μνά (δες και money), το χρυσάφι, ο χιτώνας, το λιοντάρι, το κυπαρίσσι, η Ζάκυνθος, ο Ιλισσός, το ρεβίθι, η θάλασσα, η λεκάνη (πιθανόν δάνειο από την Αραμαική), ο νάρκισσος και η Κόρινθος για να αναφέρουμε μερικές που θεωρούμε λέξεις προελληνικές ενώ δεν είναι

Το φυστίκι, το πιστάκιον είναι η μεσοπερσική λέξη pistag που θα μας δώσεις και τις νεοελληνικές εκφράσεις τι θα πει φυστίκι και το ρήμα …φεστικώνω! Περσικές πρέπει να είναι και οι λέξεις μόσχος(musk), βαμβάκι (παμβακίς-pambag), γιασεμί (yasaman) αλλά και ο μάγος(μέλος της αρχαίας περσικής φυλής magu, ο παράδεισος ο αβεστικός κήπος (pairi.deza) που στην περσική είναι palez δηλαδή παλάτι και παλάτσο και στην νεοελληνική μας οδηγεί με τρόπο ανεξήγητο στο περιβόλι του ουρανού! Περσικές προσωρινά γιατί όπως οι έλληνες καταχτούν λέξεις για να τις μεταφέρουν στην νεώτερη εποχή σε μια μακρυνή αλυσίδα ανταλλαγών έτσι και Πέρσες γνωστοί στην ελληνική ιστορία δεν είναι ίσως παρά μεταφορείς λέξεων από μια άλλη παλιότερη- ας πούμε προαιώνια πηγή-.

Το υπέροχο ρόδον που έχει δώσει στην ελληνική λέξεις πανέμορφες όπως τα ροδοπέταλα, το ροδόσταλο και την ομηρική και ροδόσταλη αυγούλα, την ροδοδάκτυλο Ηώ, συγγενεύει με μια λέξη της ιρανικής που έχουν πάρει οι μεσογειακές, το όνομα ενός φυτού της αβεστικής, της γλώσσας των αρχαίων χωροαστρικών ιερών κειμένων.

Οι λέξεις όλυνθος (σύκο), ελαία, υάκινθος, δάφνη, ορίγανος (ρίγανι), ερέβινθος, κάστανον, κέρασος, δαύκος μερικές από τις οποίες θεοποίησε η ελληνική ποίηση δεν είναι ελληνικές. Πλην των φυτών και των ζώων (όνος, βόνασος, κάνθαρος), όλα τα στοιχεία της καθημερινής ζωής όπως το ξίφος, ο χαλκός (το βασικότερο υλικό), το μέτταλλον, ο κασσίτερος, ο μόλυβδος, ο λήκυθος, ο πλίνθος, ο ασάμινθος, ο μόλυβδος είναι λέξεις ξενόφερτες. Αλλά και οι λέξεις βασιλεύς (στα μηκυναϊκά qa-si-te-ru) δούλος (do-e-ro), παλλακή, ο Οδυσσεύς, ο Αχιλλεύς, ο Θησεύς, η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Ηρα και ο Ερμής σύμφωνα με τον J.P.Μallory (Οι ινδοευρωπαίοι) δεν φέρουν εμφανώς ελληνικά ονόματα.

Δάνειες είναι και λέξεις όπως Κόρινθος, Ιλισσός, Κηφισσός, κυπάρισσος, Μύθημνα, θάλασσα, οίνος και –όπως είδαμε- η πολύτιμη λέξη χρυσός οι οποίες ανήκουν σε γνωστές ή άγνωστες μεσογειακές ή ανατολικές λέξεις. Η λέξη πύργος μοιάζει με την γερμανική burg και ανήκει σε μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα διαφορετική από την ελληνική, όπως και η λέξη τύμνος που θα εξελιχθεί στην ελληνική τάφος. (Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας- ΕΛΙΑ σελ. 23).

Ακόμα και ο χιτών, η δέλτος, η άρπη, το ρήμα χαράσσω, η αραμαϊκή λεκάνη θεωρούνται σημιτικά δάνεια ενώ το ρόδον θα το βρούμε στην αραμαική ως varda. Oι προέλληνες όπως οι Πελασγοί, οι Κάρες, οι Αίμονες, οι Τέττικες, οι Αίμονες, οι Καύκωνες , οι Φοίνικες κ.α. μιλούσαν γλώσσες δικές τους όχι ελληνικές. Τον 6^ο αιώνα π. Χ. οι Ετρούσκοι αφήνουν στη Λήμνο μια επιγραφή με ελληνικούς μεν χαρακτήρες αλλά όχι ελληνική. Τελικά φτάνουμε στην αρχαία ελλάδα σε μια γλώσσα που φαίνεται να είναι ενιαία, τη Κοινή αλλά η ιστορία θα μας οδηγήσει στο πολυγλωσσικό Φανάρι και τον σημερινό κίνδυνο «αφανισμού» της ελληνικής μέσα σε μια νέα παγκόσμια κοινωνία που απαιτεί την δική της Κοινή που είναι δύσκολο να είναι η αττική.

Το Μαγικό Ταξίδι των Λέξεων (lulu.com)

Δεν υπάρχει ράπτης χωρίς έριον και έριον χωρίς πρόβατα!

Αν θέλουμε να βρούμε ρούχα στη μια ή την άλλη γλώσσα θα πρέπει να βρούμε πρώτα μαλλί! Το μαλλί υπάρχει στα λινά υφάσματα, υπάρχει στα μαλλιά μας και στις μπούκλες τους αλλά υπάρχει και στα πανάρχαια λάναρα που το υφαίνουν Πηνελόπες δηλαδή υφάντρες. Το μαλλί δεν υπάρχει όμως στα πρόβατα από τα οποία θα πρέπει να προέρχεται. Στα πρόβατα αλλά και τα αρνιά και ιδιαίτερα στα ερίφια θα βρούμε όμως εύκολα έριον.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο πως τα ρούχα, ο ράπτης, η ραφίς, η ραπτική ακόμα και η πρετ α πορτέ έχουν κοινό γράμμα το ρ που δεν είναι άλλο από ρ των προβάτων. Τα πρόβατα προυπάρχουν των ραπτών γιατί χωρίς αυτά δεν θα υπήρχε ούτε έριον ούτε ραπτική. Προιόν ραπτικής είναι τα φορέματα, τα dress, τα ρούχα, τα ράσα και τα ράματα. Δεν χρειάζεται μεγάλη δυσκολία για να βρούμε έριον σε λέξεις όπως μπέρτα, κα(μ)παρτίνα. σαρίκι, γραβάτα και ζαρτιέρα, εσάρπα. Όπως θα δούμε ακόμα και όταν δεν υπάρχει έριον στα φορέματα θα υπάρχει μαλλί όπως στα λινά υφάσματα, την χλαμύδα, το πουλόβερ –που περιέχει και το πλέξιμο- το φουλάρι, το καλσόν που καλύπτει και την κελεμπία! Αν οι υποψίες μας αποδειχτούν βάσιμες τότε πρόκειται για ένα θαύμα, μια πλεκτάνη της γλώσσας ή ένα μυστήριο ανεξήγητο.

Στην Οδύσσεια του Ομήρου ο Τηλέμαχος φτάνει στην Σπάρτη για να βρει τον Μενέλαο, τον βασιλιά, να μάθει αν ζει ο πατέρας του. Πέφτει με τον συνοδό του το Πεισίστρατο στους γάμους των παιδιών του Μενέλαου -δεν λέει ποιος είναι. Ξαφνικά όταν ο βασιλιάς που άρχισε τον Τρωικό Πόλεμο για να φέρει πίσω την γυναίκα του μιλάει για τον πατέρα του Τηλέμαχου που θα τον κλαίει ο πατέρας του και η εχέφρων Πηνελόπη, ένα δάκρυ κυλάει από βλεφάρων χάμαδις και ο γιος του Οδυσσέα σκουπίζει τα μάτια του με την πορφυρή του χλαίνη.

Τότε από τον μυρωμένο της θάλαμο που ήταν πιο ψηλά στο σπίτι βγήκε η Ελένη, η γνωστή μας η Ωραία Ελένη, ίδια η χρυσηλάκατη Αρτεμις. Η Αδρήστη της έβαλε μια ωραία πολυθρόνα και η Αλκίππη της έφερε έναν τάπητα μαλακού ερίοιο. Μια δούλη η Φυλώ έφερε έναν αργυρό τάλαρο, τον γνωστό στα σημερινά χωριά της Ηπείρου ντάλαρο, ένα πανέρι που της είχε χαρίσει η Αλκάνδρη η δάμαρ, η συνευνή αν θέλετε η γκόμενα ή το κορίτσι, το ταίρι του Πολυβίου της Θήβας της Αιγύπτου. Αυτή είχε χαρίσει στην Ελένη και μια χρυσή ρόκα και ένα αργυρό τάλαρο με χρυσά χείλη. Αυτό έφερε η Φυλώ η αμφίπολος στην Ελένη γεμάτο νήμα ομορφοδουλεμένο, και πάνω του η χρυσή ρόκα με, ιοδνεφές είρος, δηλαδή μαλλί μενεξεδένιο.

Αυτό το είρος, το έριον δεν είναι άλλο από το hair, τα μαλλιά των σημερινών άγγλων, το σκανδιναβικό har το γερμανικo-δανικό haar! Αυτό είναι μια ανακάλυψη τρομακτική όσο και είναι αλήθεια. Προτού αναρρωτηθούμε πως βρέθηκε το μαλλί που έγνεθε στην Σπάρτη η Ωραία Ελένη στην Σκανδιναβία ας βεβαιωθούμε πως είναι αυτό το ίδιο! Τα μαλλιά του Οδυσσέα σε άλλο σημείο της Οδύσσειας (Δ 150) είναι χαίται!

Στην Οδύσσεια ξανά (Σ 314) ο Οδυσσέας έχει γυρίσει στην Ιθάκη, έχει αναγνωριστεί από τον Τηλέμαχο αλλά είναι ντυμένος ως ζητιάνος και τον περιπαίζουν. Ετοιμάζεται να εξοντώσει με τον Τηλέμαχο τους μνηστήρες που στέλνουν δώρα στην Πηνελόπη πιέζοντας την να διαλέξει κάποιον για άντρα της. Εκείνη, πάει στο δωμάτιο της όπου την περιμένουν τα δώρα και οι μνηστήρες ανάβουν φωτιέςκαι το ρίχνουν στο χορό και την ιμερόεσσαν αοιδήν, το γλυκό, ερωτικό τραγούδι περιμένοντας το βράδυ. Ο Οδυσσέας το βράδυ είναι με τις δούλες γύρω από μια φωτιά με δαδιά. Αυτές φαίνεται πως τον πειράζουν καθώς του αναδεύουν την φωτιά. Εκείνος τις καλεί να πάνε στα δώματα της βασίλισσας και να γνέσουν με τις ρόκες τους μαλλί για να την ευχαριστήσουν (είρια πείκετε χερσί, του λέει)..

Φαίνεται πως καθώς ο Οδυσσέας είναι ντυμένος ζητιάνος οι τολμηρές δούλες τον πειράζουν αμοιβηδίς, πότε η μία και πότε η άλλη. Η Μελανθώ θα τον βρίσει μετά από αυτό πολύ άσχημα λέγοντας τον μωραμένο και ξεδιάντροπο, και να πάει αλλού να κοιμηθεί γιατί θα βρεθεί κανένας να τον πετάξει έξω μες τα αίματα. Η Μελανθώ αισχρώς ενένιπε (του την είπε άσχημα). Ηταν καλλιπάρηος, ωραιομάγουλη (!), όμορφη και παρότι την είχε μεγαλώσει η Πηνελόπη σαν κόρη της δεν τράβαγε και κανένα ζόρι, δεν είχε πόνο στην καρδιά με την κατάσταση της Πηνελόπης, αντίθετα Ευρυμάχω μισγέσκετο και φιλέεσκεν, δηλαδή τραβολογιόταν, κοιμόταν, έσμιγε με τον Ευρύμαχο - έναν από τους μνηστήρες.

Αυτή η σκηνή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για το γνέσιμο, τα ήθη της εποχής και το ρόλο του ερίου στην Ιστορία. Ενδιαφέρον έχει και η απάντηση που έδωσε ο πολήμυτις ζητιάνος –Οδυσσέας σ αυτό το αναιδές πορνίδιο. Την κύτταξε υπόδρα και της είπε: “ή τάχα Τηλεμάχω ερέω, κύον, οι’ αγορεύεις, κείσ’ ελθών, ίνα σ΄αύθι δια μελεϊστί τάμησιν” που μπορεί και να σημαίνει. “Τώρα θα δεις σκύλα, πάω στον Τηλέμαχο να του πω τι λες να σε κάνει κομματάκια”. Πράγμα που τις έκανε να τρομάξουν και να φύγουν.

Το γεγονός ότι οι δούλες γελάσαν μετά από αυτό που τους είπε ο Οδυσσέας κοιττάζοντας η μία την άλλη μπορει και να σημαίνει πως είπε κάτι κακό, δηλαδή σαν “πήγαινε να παίξεις με την ρόκα σου”. Αλλωστε η κατάσταση είναι τεταμένη και οι βρισιές έρχονται και πάνε. Λίγο αργότερα ο Ευρύμαχος θα τον βρίσει θυμωμένος.

Το μαλλί των μαλλών είναι μαλακό τα μάλα

Το έριον ή αν θέλετε το hairιον, που υπάρχει όπως είδαμε στα φορέματα φαίνεται να έχει μια ουσιαστική διαφορά από τον μαλλόν, το μαλλίον που είναι πιο …μαλακό! Το έριον, η έρις, η Ερινύς περιέχουν την οργή του ρ την σκληρότητα της τρίχας του τράγου και του κριού που δεν είναι μαλακές όσο οι μπούκλες. Τόσο οι μπούκλες όσο και η κάλτσες αλλά και η κελεμπία, το καλσόν και τα ρούχα που καλύπτουν θα μας οδηγήσουν μέσα από τον απίστευτο – και διεθνή- συνειρμό της γλώσσας στην κλωστή και από κει στο ρήμα κλώθω που σημαίνει γνέθω από όπου και το γνέμα, το νήμα από το οποίο προέρχονται τα ενδύματα. Αλλωστε όταν ντύνουμε καλύπτουμε κάτι.

Το ντύσιμο υπάρχει στο dress αλλά με περισσότερη σαφήνεια υπάρχει το κλώθω στα αγγλικά cloth-s! Tα ρούχα ως καλλύμματα θα βρεθούν στην γερμανικής ως kleidurg, στην σουηδική ως klader, την δανική ως klaedning και την νορβηγική ως klending. H Κλωθώ, κλώθει όπως η κλώσσα το νήμα, την κλωστή της ζωής! Είναι μία από τις τρεις Μοίρες και γνέθει το παρόν όπως η Λάχεσις όσα έλαχαν σο παρελθόν και η Ατροπος όσα δεν γνωρίζουμε, τα μέλλοντα.

Το μαλλίον μαλλάσεται και είναι μαλακό. Η μαλακία είναι η μαλακότης αλλά και το αναφλάν –μαλλάσειν- το αιδοίον. Αυτή την μαλακότητα θα την βρούμε και στην γαλήνη της θάλασσας που είναι επίσης μαλακία. Το μαλάκιον ή μαλακόν είναι απαλό ρούχο. Αυτή η απαλότητα υπάρχει στα λινά ρούχα, την χλαίνη, την χλαμύδα αλλά και το σλιπ, την φανέλλα τις κάλτσες, το κολάν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως οι λέξεις μάλα, μάλιστα, μάλλον έχουν την έννοια του πολύ με τον ίδιο τρόπο που το αχώριστο μόρον ερι- επιτεινουν, μεγαλώνουν την έννοια των λέξεων στο οποίο προστίθεται ερι-τιμος, εριθηλής, ερικυδής (έχων μεγάλη δόξα) , εριβρεμέτης, ο Δίας όταν θυμώνει και βροντάει με δύναμη.

Την σκληρότητα, την σφοδρότητα και την αγριάδα, την τραχύτητα του ερίου θα την συναντήσουμε και σε λέξεις όπως ο έριθος, ο εργάτης, ο γεωργός, τον έρινο, τον άγριο βασιλικό, τον ερινεό που είναι η αγριοσυκιά αλλά βέβαια και την έριδα. Η έρις υποκρύπτεται και στην λέξη έρως που δεν είναι μια απλή αγάπη ή θέληση που υπάρχει στην φιλία και το φιλώ αλλά σφοδρό, ένθερμο πάθος κυρίως σαρκικό, υπερβολική χαρά στον Αίαντα του Σοφοκλή και ανίκητος στην Αντιγόνη. Στον Αισχύλο (Χοηφόροι 600) υπάρχει ένας θηλυκρατής απέρωτος έρως που μπορεί και να σημαίνει πως “της γυναίκας η καρδιά είναι μια άβυσσος”, αφού “ο πόθος, ο έρωτας της γυναίκας είναι απέρωτος, ακράτητος τόσο στα θηρία όσο και στους ανθρώπους (κνωδάλων τε και βροτών). Ακόμα και το ρήμα ερώ θα πρέπει να σημαίνει πιο δυνατή, έντονη ομιλία από το ομιλώ ή τα λέγω.

Από μαλλί ήταν και οι χιτώνες των ελλήνων που φορούσαν κάτω από την χλαίνη. Η χλαίνα ήταν πιο βαρύ ρούχο μανδύας, πανωφόρι. Στην Οδύσσεια (Ε232) η Καλυψώ χαίρεται τον έρωτα με τον Οδυσσέα σε μια σπηλιά πριν εκείνος φύγει.Η Καλυψώ είναι μία νύμφη, κόρη του Ατλαντα και ονομάστηκε έτσι επειδή τον έκρυψε στην νήσο Ωγυγία. Όταν έρχεται η ροδοδάχτυλη αυγή ο ο Οδυσσέας φόρεσε τον χιτώνα του και την χλαίνη του και κείνη έννυτε αργύφεον φάρος, ένα μακρύ άσπρο φόρεμα, λεπτό και χαρίεν με ζώνη στη μέση και χρυσή καλύπτρην εφύπερθε στο κεφάλι, ένα είδος μαντηλιού από λεπτό ύφασμα που έπεφτε στους ώμους και λεγόταν και κρήδεμνον.

Η ζώνη πρέπει να ήταν από δέμα διακοσμημένη με χρυσά στολίδια και φούντες. Αργότερα θα τον ξεπροβοδίσει (Ε 264) λούζοντας τον και ντύνοντας τον με είματα θυώδεα, ρούχα μυρωδάτα. Στον αποχαιρετισμό του έδωσε και το μαντήλι της, το κρήδεμνον, τον κεφαλόδεσμο που έδενε την κάρα της, να το δέσει κάτω από το στήθος του. Την ίδια περίπου στιγμή στην Ιθάκη η Πηνελόπη έβγαινε στον εξώστη του παλατιού της μπροστά στους μνηστήρες με μια υπηρέτρια δεξιά και μία αριστερά της άντα παρειάων σχομένη λιπαρά κρήδεμνα, αφου έβαλε μπροστά στο πρόσωπο της –σαν φερετζέ- το μαντήλι της.

Τα κρήδεμνα τα φορούσαν οι υψηλής τάξεως γυναίκες και κάλυπταν με αυτό το πρόσωπο τους όταν έβγαιναν από το σπίτι. Ένα τέτοιο ρίχνει η θεά Ινώ για να σώσει τον Οδυσσέα από πνιγμό (Ε 346). Όταν ο Οδυσσέα φτάνει στο νησί των Φαιάκων, λιγο πριν συναντήσει την Ναυσικά κοιμάται γυμνός, ξεβρασμένος από τα κύμματα. Λίγο πιο πέρα η Ναυσικά και οι δούλες της πετάνε τα κρήδεμνα τους για να παίξουν …μπάλα, να παίξουν δηλαδή σφαίρα.

Η χλαίνα ήταν τετράγωνη σαν κάπα. Ηταν αλεξάνεμος. Την φορούσαν οι άντρες. Την φορούσαν σον ώμο και την συγκρατούσαν με μία περόνη. Πρέπει να αξίζει πολλά γιατί ήταν έπαθλο σε αγώνες. Λέγεται κι αυτή φάρος. Χρησίμευε και ως σκέπασμα. Η χλανίς ήταν πιο λεπτή και ο τρύβων πιο άγριο. Η χλαμύδα ήταν πιο κοντή, στρατιωτική στολή. Η κατωνάκη ήταν από δέρμα ζώου. Η laena είναι μάλλον ετρουσκική χλαίνη.

Ο χιτών ήταν ανδρικό μακρύ, μέχρι τα πόδια, πουκάμισο και ο πέπλος γυναικείο. Ο ιωνικός χιτώνας ήταν από λίνο και τον φορούσαν και οι γυναίκες, αλλά έπαψε να φοριέται από άντρες την εποχή του Περικλή. Ο δωρικός ήταν μάλλινος και ήταν αμφιμάσχαλος, αλλά οι φτωχοί και οι δούλοι φορούσαν ετερομάσχαλο, εξωμίδα. Τον φορούσαν και οι Σπαρτιάτισσες. Η λέξη είναι μάλλον εβραϊκή. Σύμφωνα με μια ερμηνεία του χιτώνα στην αγγλική (robe) θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο χιτώνας είναι η ρόμπα των αρχαίων ή η ρόμπα των άγγλων είναι ο σημερινός χιτώνας! Η εσθής είναι απλή και απέρριτη ενδυμασία αλλά και τα ρούχα εν περιλήψει. Είναι προφανής η σχέση της εσθήτος με το βεστιάριο.

(ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ "ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ- ΜΙΛΑ ΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΩΣ E-BOOK ΣΤΟ LULU.COM)

Διαγραφή Δημοσίευσης

Απάντηση

Δημιουργία Διαφήμισης

XWifi Skype Dual Sim

Προ'ίόντα Τεχνολογίας! Στίς καλύτερες Τιμές της Αγοράς!

Μου αρέσει!

XG'day Mate

Come down under to Zoo World and see how many animals you can get!

Μου αρέσει!

XΚατεβάστε Πλατφόρμα Forex

Έως $1000 Δώρο, Ξεκινήστε Τώρα Δώρο €20 – Χωρίς Προκαταβολή

Μου αρέσει!

Αρέσει στον Cris Painter.

Περισσότερες διαφημίσεις

Facebook © 2010

Ελληνικά

Ο Αλέξης στην Χώρα των Θαυμάτων (Εκδόσεις Ηλέκτρα)

Μια ακόμα χαμένη Ανοιξη

Η δεκαετία 80 έφερε από μια «φλώρικη» μουσική και πολύ «γκλαμουριά». Η Ελλάδα ύστερα από αγώνες που άρχισε ο Καραμανλής το 1960 είναι πλέον Ευρωπαία. Δύο προβλήματα έχει πλέον η χώρα: τους αριστερούς (τα ταγάρια) και τους επαρχιώτες (τους «βλάχους»). Το πανκ ήρθε καθυστερημένα για να καταλλάξει σε μια νέα καταθλιπτική μουσική το new wave. Το ροκ είχε τελειώσει και πολλοί «ροκάδες» στράφηκαν στο ρεμπέτικο. Με ένα ηχηρό χαστούκι στο «έντεχνο» ο Νίκος Παπάζογλου και Νίκος Ξυδάκης κυκλοφορούν την «Εκδίκηση της Γυφτιάς». Ο δίσκος αυτός που βγήκε για πλάκα έβαλε τέλος στην κορακίστικη γλώσσα, τα κορακίστικα τραγούδια, τον «λογιωτατισμό» μιας αριστεράς που επέμενε να ακούμε για πάντα τραγούδια για τον Ολυμπο που βροντάει, την Γκιώνα που αστράφτει και τα άρματα.

Η δεκαετία 80 συνδέεται με την παρακμή. Των κομμάτων, της ιδεολογίας, της ηθικής. Μια νέα γενιά εμφανίζεται ως απολίτικη. Ισως επειδή οι ερευνητές ταυτίζουν την πολιτικοποίηση με την ένταξη στα υπάρχοντα κόμματα. Αν οι δεκαετίες 50 και 60 οραματίζονται ένα μελλωδικό μέλλον, η δεκαετία 80 έφερε την γενιά που γνωρίζει πως δεν έχει κανένα μέλλον. Ο εικοστός πρώτος αιώνας μας περιμένει, λέγανε πολλοί. Η αλλαγή του αιώνα έπαιρνε διαστάσεις ανεξήγητες. Σήμερα ξέρουμε πως δεν περίμενε κανέναν. Η απειλή του πυρηνικού πολέμου όταν έγινε ορατή διέλυσε κάθε τι που εξέφραζε ως όραμα και ελπίδα η πολιτική. Σήμερα ξέρουμε πως ο κόσμος όχι μόνο δεν αλλάζει αλλά μπορεί και να καταστραφεί. Οι νεώτερες θεωρίες προσδιορίζουν μάλιστα και το πότε θα καταστραφεί.

Οι φοιτητές δεν ξενυχτάνε πια για να βγάλουν ψήφισμα για το Ελ Σαλβαντόρ, όπου έγινε δικτατορία. Περιμένουν μέσα στη βροχή να τελειώσει η κατάληψη, να πάνε για μάθημα. Αν η πλατεία ήταν γεμάτη το 60 και το 70, όπως τραγουδάει ο Σαββόπουλος, και υπήρχε ένα νόημα μέσα στις φωτιές και κείνη έφεγγε στην μέση όλου του κόσμου, τώρα η πλατεία είναι άδεια. Κάπου στο βάθος περιφέρονται μερικά πρεζόνια. Ο αιώνας τελειώνει και μεις το ξέρουμε καλά πως δεν είμαστε τίποτα άλλο από τα σκουπίδια του. Την τραγική είδηση την έφεραν τα παιδιά, που ήταν πριν, λίγο ή πολύ «Παιδιά των Λουλουδιών». Ο Μάρξ πέθανε, κι ο θεός δεν αισθάνεται καλά τελευταία.

Ξαφνικά πριν το τέλος της δεκαετίας 80 εμφανίζεται μια αναγέννηση της ροκ σκηνής, ένα νέο ρεύμα, ένα underground κίνημα που εκφράζει τα νέα δεδομένα. Το Περιστέρι και τα Λιόσια αποτελούν πια χωρίς να το καταλάβουμε μια νέα πόλη. Μια νέα πόλη ακούει την «Σκηνή του Μάνστεστερ». Χιλιάδες νέοι σπουδάζουν κάτι σε στυλ «γραφίστας» στα ΤΕΙ. Οι πτυχιούχοι των ΑΕΙ είναι άνεργοι. Το «ελληνικό όνειρο» που έφτιαξε ο Καραμανλής το 50 και ο Ανδρέας το 70 είναι νεκρό. Η πρέζα θερίζει, ανεργία, ο φόβος του έιτζ, πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα, νονοί πουλάνε προστασία, μάλλον η αστυνομία τους καλύπτει.

Αυτό που είχε καταρρεύσει κυρίως ήταν το αίσθημα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας όλων : κόμματα, φορείς, πρόσωπα άρχισαν να γίνονται αφερέγγυα. Μια κρίση συνολική της κοινωνίας που άλλους τους οδήγησε στην μετάλλαξη, άλλους στην αναχώρηση και την ιδιώτευση. Η δεκαετία ’80 σημαδεύεται από την λέξη «Τέλος». Στη δεκαετία 70 οι άνθρωποι στην Ελλάδα είχαν όνειρα, εμπιστεύονταν ο ένας τον άλλο, συμμετείχαν σε μαζικούς πολιτικούς αγώνες, πίστευαν ιδιαίτερα οι νέοι, ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Αυτό ήταν βασικά που κατέρρευσε. Η έννοια του δημόσιου χώρου. Αν πριν όλοι αισθάνοντουσαν ότι κάπου ανήκουν σε μια ευρύτερη, πολιτική και κοινωνική οικογένεια, σε ένα χώρο ξαφνικά άρχισαν να ανακαλύπτουν ότι είναι μόνοι τους και ότι δεν ανήκουν πουθενά.

Οι χώρες που αναπτύσσονται με ταχύτητα, λένε, αναπτύσσουν μια κρίση συμπεριφοράς και ιδεολογίας, μια νεύρωση. Σε μια χώρα αναπτυσσόμενη, κομπλεξική γεμάτη αβεβαιότητα και ανασφάλεια, ο νεοπλουτισμός είχε καταστρεπτικές συνέπειες. Το ψεύδος απλώθηκε σε όλους τους τομείς. Η Ελλάδα ήδη από το ‘50 προσπαθεί να σβήσει το παρελθόν της με αμφιθυμικές συμπεριφορές απέναντι στην Ευρώπη. Οταν η Εθνική Μπάσκετ έγινε πρωταθλήτρια Ευρώπης οι Ελληνες βγήκαν στους δρόμους λες και είχε συμβεί κάτι τόσο σημαντικό. Ισως είχε συμβεί κάτι σημαντικό: η φιγούρα του ραγιά, του «καραγκιόζη», του έλληνα της «φάπας», εξαφανίστηκε από την Ελλάδα εκείνο το βράδυ. Επιτέλους, είμαστε πια πρωταθλητές.

Μια Φανταστική Συνέντευξη με τον Καρλ Μαρξ

Κύριε Μαρξ, τελευταία βρίσκεστε διαρκώς στην επικαιρότητα. Πότε με πηχυαίους τίτλους, όπως «Αντίο Μαρξ», πότε με σχόλια εναντίον σας ο σημερινός κόσμος ασχολείται πολύ μαζί σας. Ακόμα και οι «δικοί σας», οι μαρξιστές λενινιστές, όπως λέγονται, δεν είναι τελευταία ικανοποιημένοι μαζί σας. Μερικοί μάλιστα λένε πως τρίζουν τα κόκαλά σας με αυτά που ακούτε. Πως αντιμετωπίζετε αυτή την κατάσταση;

Νίκο μου, χαίρομαι που μου δίνεις τη δυνατότητα να μιλήσω τόσο για μένα όσο και για τον Φρίντριχ. Εδώ στο Λονδίνο πολύ σπάνια μιλάμε τελευταία. Ειδικά ο Φρίντριχ τον τελευταίο καιρό είναι πολύ πιεσμένος ψυχολογικά. Πιστεύει, πως δεν έπρεπε να τα «σπάσουμε» με τον Μπακούνιν. Να φανταστείς ότι άρχισε να κάνει ψυχανάλυση! Δεν μπορεί να καταλάβει πως τόσοι πολλοί μιλάνε έτσι για μας καθημερινά χωρίς καν να μας έχουν διαβάσει. Όπως ξέρεις, τόσο εγώ όσο και ο Φρίντριχ δεν υπήρξαμε ποτέ μαρξιστές και μάλιστα λενινιστές. Ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα βρισκόμουνα ανυπεράσπιστος στα χέρια ανθρώπων όπως ο Στάλιν, ο Μάο ή ο Τσολάκης. Τι να σου πω. Έχουμε σαλτάρει τελείως. Παλιότερα είχαμε να κάνουμε με γνωστούς ή «φίλους», όπως ο Προυντόν ή ο Μπακούνιν, αλλά βλέπεις ήμασταν σε θέση να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας. Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε με τους σημερινούς μας «φίλους».

Αν καταλαβαίνω καλά, προσπαθείτε να μου πείτε πως δεν έχετε καμία σχέση με όσα συμβαίνουν στις ανατολικές χώρες και την Κίνα…

Καμιά σχέση, ασφαλώς. Εγώ προσωπικά ούτε επεδίωξα ούτε περίμενα, ούτε ήθελα να γίνω εικόνισμα κανενός. Ούτε περίμενα επαναστάσεις, όπως η Οκτωβριανή και η κινέζικη. Δεν ήταν μέσα στο πρόγραμμα όσα συμβαίνουν σήμερα. Με εξέπληξαν.

Σας εξέπληξαν αλλά έγιναν. Πως βλέπετε αυτή την τροπή της ιστορίας. Δεν κάνατε κάπου λάθος στις προβλέψεις σας;

Όχι. Δεν έκανα λάθος στις προβλέψεις μου. Μονάχα αγροίκοι σαν τον Σούμπετερ και μισθωμένοι πράκτορες μπορούν να ερμηνεύσουν ένα επιστημονικό έργο και μάλιστα γραμμένο προτού καν αναπτυχθεί η επιστήμη με το αν ο Μαρξ λέει η επανάσταση θα γίνει εδώ ή θα γίνει εκεί. Δεν ήμουνα προφήτης. Η βασική μου επιδίωξη ήταν να αναλύσω και να ερμηνεύσω για πρώτη φορά τον τρόπο που λειτουργεί ένα καινούργιο τότε, οικονομικό σύστημα. Τα επιμέρους συμπεράσματα δεν αναιρούν αν είναι εσφαλμένα τη γενική ανάλυση. Και μια ανάλυση δεν είναι αμετακίνητη μέσα στο χρόνο.

Πολλοί επισημαίνουν μια διαφορά ανάμεσα στο «νεαρό» και τον «ώριμο» Μαρξ.

Ο «νεαρός» Μαρξ ήταν ο νεαρός Μαρξ. Τώρα αν έγραφα ένα έργο θα αμφισβητούσα πολλά από όσα έγραφα εκείνη την εποχή. Σκοπός μου δεν ήταν να απαντήσω οριστικά σε προβλήματα που μπαίνουν συνεχώς για συζήτηση καθώς αλλάζουν οι συνθήκες, αλλά να βρω κάποιες κοινές συνισταμένες των φαινομένων που να μου επιτρέψουν να βρω τι αντέχει στο χρόνο πίσω από αυτές τις αλλαγές. Αλλά δεν πιστεύω πως αυτή η προσπάθεια μπορεί να αναιρεθεί.

Ο Ραϊμόν Αρόν έχει γράψει ότι προσπαθήσατε να κάνετε κάτι μεγαλεπήβολο που ήταν εξ αρχής αδύνατο και η απόπειρά σας αν και μεγαλειώδης είναι αποτυχημένη.

Θα μπορούσε να κάνει αυτός ή κάποιος άλλος μια καλύτερη προσπάθεια τότε. Είναι πρόθυμος να συζητήσω επιμέρους ζητήματα ακόμη και να αναθεωρήσω ορισμένες απόψεις, αλλά δεν δέχομαι πως το έργο μου ήταν μια μπαρούφα. Μάλλον όσα λένε μερικοί κύριοι από την ασφάλεια μιας πανεπιστημιακής έδρας είναι μπαρούφες. Γιατί οδηγούν στην άποψη πως είναι αδύνατον να γνωρίσουμε, να ερμηνεύσουμε και να αλλάξουμε τον κόσμο. Αλλά εμένα αυτό με ενδιαφέρει πρωταρχικά. Αν δημοσίευσα ο ίδιος με τους όρους που ήθελα το δεύτερο και το τρίτο τόμο του «Κεφαλαίου» και όλα όσα ήθελα να προσθέσω, θα είχαν λιγότερη τροφή τα κοράκια, που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να νομίζουν ότι ισοπεδώνουν σκέψη και επιστημονικό έργο που χρειάστηκε οπωσδήποτε λίγο χρόνο παραπάνω από όσο οι ίδιοι για να το «συντρίψουν» εκ του ασφαλούς. Παιδί μου, πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα μιλάνε για «φωλιά ασυναρτησιών», για αντιφάσεις ή θα με λένε «αγύρτη», «λογοκλόπο», ή «τσαρλατάνο», αλλά δεν αναιρείται αυτό που θέλησα εγώ να πω πως η αθλιότητα, η υποδούλωση και η εκμετάλλευση είναι κανόνας αυτής της άθλιας κοινωνίας, στην οποία ανήκουν όσοι με επικρίνουν.

Έχετε κάνει κι εσείς όμως λάθη, Κάρολε…

Τι εννοείς λάθη;

Δεν συγκρουστήκατε μόνο με εχθρούς αλλά κα με φίλους. Φροντίσατε να θάψετε κάτω από τη γη αυτόν το φουκαρά τον Προυντόν, αλλά θα ’λεγε κανείς πως αυτός επέζησε και ξαναγυρίζει σήμερα για να σας εκδικηθεί.

Πρόκειται για εντελώς ανίκανο και φλύαρο άτομο. Προσπάθησε να φτιάξει κάποτε μια τράπεζα. Χρεοκόπησε μέσα σε δύο μήνες.

Μεταφέρατε την έδρα της Διεθνούς, προκειμένου να ξεφορτωθείτε τον Μπακούνιν;

Σηκώνεται όρθιος.

Μη μου θυμίζεις αυτόν τον άνθρωπο. Ήταν αδύνατον να συνεργαστούμε στη Διεθνή.

Προσπαθώ να τον ηρεμήσω. Τον ρωτώ για το σημερινό οικολογικό κίνημα. Χαμογελάει σαν παιδί.

Το ξέρεις ότι έχω κάνει μελέτες γεωπονίας; Τα παιδιά αυτά είναι υπέροχα. (Παύση). Αλλά λίγο χαζά.

Ποια είναι η άποψή σας για τον Γκορμπατσόφ;
Ο τέλειος σοσιαλδημοκράτης! Δεν θα είχε υπάρξει αν δεν είχε προϋπάρξει όλος αυτός ο διασυρμός που άρχισε με τον Στάλιν και συνεχίστηκε μέχρι τον Μπρέζνιεφ. Θα έλεγα ότι…

Αλήθεια, ποια είναι η άποψή σας για τον Στάλιν;

Άξεστος, αγροίκος, χωρικός που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το όνομά μου. Οπωσδήποτε δεν εννοούσα αυτό όταν μιλούσα για «δικτατορία» του προλεταριάτου. Τι περιμένεις όμως από έναν άνθρωπο που έκρυβε την ηλικία του…

Εσείς αλήθεια, Κάρολε, πόσων χρονών είσαστε σήμερα;

(Σκεφτικός). Εκατόν ογδόντα δύο!

Για τον Λένιν ποια είναι η άποψή σας;

Καπάτσος. Αυτός ναι, ήταν πιο καπάτσος από μένα και τον Φρίντριχ. Αλλά λιγάκι κομπλεξικός. Απ’ όλη αυτή τη γενιά στελεχών περισσότερο συμπαθής μου είναι ο Τρότσκι, αλλά ήταν τόσο λίγος και ανίκανος. Οπωσδήποτε όμως θα τον προτιμούσα απ’ αυτόν τον αγροίκο τον Στάλιν. Μας χαντάκωσε.

Δηλαδή, δεν έχετε κάποια σχέση με την Οκτωβριανή Επανάσταση…

Συναισθηματική και μόνο με σε ότι αφορά την έκρηξή της. Εγώ κράτησα τις αποστάσεις μου από την «Κομούνα του Παρισιού», δεν θα κρατήσω από αυτή την επανάσταση που άρχισε να με αναιρεί την επόμενη μέρα;

Πως θα χαρακτηρίζατε όσα συμβαίνουν στη σοβιετική κοινωνία;

Κοίταξε να δεις, όπως σου είπα δεν τον περίμενα. Μερικοί είπανε πως αυτή η επανάσταση και η κινέζικη με διαψεύσανε, γιατί, λέει, περίμενα επανάσταση στη μητρόπολη του καπιταλισμού. Αυτά που συνέβησαν στη Ρωσία, ήταν μια επανάσταση καπιταλιστική.

Πώς είπατε;

Ναι, η σοβιετική επανάσταση ήταν μια επανάσταση καπιταλιστική, κεφαλαιοκρατική, αλλά χωρίς καπιταλιστές. Ο Γκορμπατσόφ δεν μπορεί παρά να οδηγήσει τη χώρα σε μια σοσιαλιστική δημοκρατία και να δημιουργήσει όρους για την ανάπτυξη του καπιταλισμού χωρίς κρατικό παρεμβατισμό.

Εσείς μιλήσατε όμως για δικτατορία του προλεταριάτου.

Κοίταξε να δεις: αν η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν διάψευση δικών μου προσδοκιών τότε η διάψευση της διάψευσής μου ξετυλίγεται σήμερα μάλλον μας φέρνει πιο κοντά στις δικές μου προσδοκίες! Εγώ δεν είπα πουθενά πως θα πάτε κύριοι στο σοσιαλισμό. Έγραψα κάπου πως στη μέλλουσα κοινωνία οι άνθρωποι θα πηγαίνουν για ψάρεμα το πρωί, στο εργοστάσιο την ημέρα, και το βράδυ θα ξεκουράζονται και θα καλλιεργούν το πνεύμα τους. Σ’ αυτές τις χώρες που ονομάστηκαν κακώς «δικτατορίες του προλεταριάτου» μάλλον δεν πήγαιναν για ψάρεμα οι άνθρωποι αλλά συνέχιζαν να δουλεύουν σε ένα καθεστώς εκμετάλλευσης που διηύθυνε μια νέα κάστα πρωτοφανέρωτη στην ιστορία. Η διάψευση δεν σημαίνει τίποτα άλλο ίσως από το ότι πράγματι η επανάσταση θα γίνει εκεί όπου ο καπιταλισμός είναι αναπτυγμένος. Η εξέλιξη της κοινωνίας πράγματι οδηγεί στη διαμόρφωση δύο κυρίως τάξεων και κάτω από αυτούς του όρους πρέπει να δούμε την έννοια της δικτατορίας του προλεταριάτου. Αν το προλεταριάτο είναι η πλειοψηφία της κοινωνίας και έχει την εξουσία θα φτιάξει μια κοινωνία διαφορετική από αυτή που θα κάνει μια ελίτ που μιλά στο όνομα του προλεταριάτου. Άλλη η έννοια που δίνει ο Στάλιν, αλλά και ο Λένιν στη δικτατορία του προλεταριάτου και άλλη αυτή που έδωσα εγώ, που θα μπορούσε και να σημαίνει δημοκρατία του προλεταριάτου ή κράτος εργατών. Να φανταστείς ότι εδώ πέρα με κατηγορούν ακόμα και για τη σύλληψη δύο αδελφών Πράσσου σε μια χώρα που δεν γνωρίζω καν…

Διαχωρίζετε εντελώς τη θέση σας με αυτά τα καθεστώτα…

Κοίταξε να δεις, την Οκτωβριανή Επανάσταση την έκαναν ο Λένιν, ο Τρότσκι, αυτός ο πανάθλιος ο βλάξ ο Μπουχάριν και μια σειρά από επαναστάτες που ο καθένας είχε τις απόψεις του. Μέχρι τότε όμως υπήρχε τουλάχιστον ένας διάλογος που μετά σταμάτησε. Δημιουργήθηκε μια «εκκλησία» ανθρώπων που ονομάστηκαν μαρξιστές. Εγώ όπως σου είπα δεν είμαι «μαρξιστής». Θα έλεγα μάλιστα πως αντιπαθώ τους μαρξιστές. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως όσα έχω πει θα γίνουν δόγμα. Πολλοί επικριτές μου λένε πως αντιφάσκω. Ναι αντιφάσκω, και αν συνέχιζα το έργο μου πιθανόν να το αναθεωρούσα ολόκληρο. Όταν ψάχνεις είναι αδύνατο να μην αντιφάσκεις. Έχουν εκδοθεί έργα μου παραποιημένα ή έχουν βρεθεί άνθρωποι καλοθελητές να με ερμηνεύσουν «σωστά» για να καλύψουν τις αντιφάσεις μου. Γράφονται ολόκληρες κριτικές για ένα έργο που δεν έδωσα εγώ αλλά με καλή διάθεση ο Φρίντριχ στη δημοσιότητα. Εγώ δεν ολοκλήρωσα το έργο μου. Δεν τελειοποίησα ποτέ τις απόψεις μου. Αφού να φανταστείς (γελάει) δεν έβγαζα μερικές φορές τα γράμματά μου. Είναι αδιανόητο να μιλάμε για μαρξισμό. Πολλά από όσα πιστεύαμε εμείς τότε ήταν προλήψεις κα επιδράσεις από αστικές θεωρίες. Αποκαλύψαμε το παιχνίδι της πάλης των τάξεων και προσπαθήσαμε να αναλύσουμε την οικονομία σαν να είναι ένα ρολόι. Ε, δεν είναι ρολόι. Ο Φρίντριχ έχει γράψει στην έκδοση του τρίτου τόμου του «Κεφαλαία» κάτι που μου άρεσε: «Η κριτική του συστήματος του Μαρξ», λέει, «δεν μπορεί να συνίσταται στην αντίκρουσή του, μ’ αυτήν ας ασχοληθεί ο πολιτικός αριβίστας αλλά μόνο σε μια παραπέρα ανάπτυξή του».
Αν μη τι άλλο, εγώ δεν υπήρξα ποτέ αριβίστας, ήθελα πάντα να είμαι επιστήμονας και άρχισα την επιστήμη μου από αυτήν εδώ την «πρόληψη». Ότι αυτή η κοινωνία είναι άθλια αφού εξαχρειώνει την ανθρώπινη ζωή, και πρέπει να αλλάξει.

Όλες αυτές οι συζητήσεις για το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό και τη δικτατορία του προλεταριάτου είναι μάλλον χωρίς βάση λοιπόν;

Όλες αυτές οι θεωρίες είναι ανοησίες. Το θέμα της οργάνωσης του προλεταριάτου και του κράτους είναι ανοιχτό. Εγώ πάντα έβλεπα σαν κέντρο των εξελίξεων, την οικονομία. Ας φτιάξει κάποιος μια καινούρια θεωρία. Ούτε η πάλη των τάξεων ούτε ο κομουνισμός ούτε η εξέλιξη της κοινωνίας άρχισαν με μένα και τελείωσαν μαζί μου. Κατά βάση είμαι ένας άγνωστος συγγραφέας. Εδώ η κάθε ομάδα πέντε ατόμων που παίρνει ένα όπλο και πυροβολεί αφήνει μια προκήρυξη που λέει ζήτω ο μαρξισμός. Το εκτιμώ πάρα πολύ αλλά οι μαρξιστές θα έπρεπε τουλάχιστον να με έχουν διαβάσει. Ή καλύτερα να με είχαν εγκαταλείψει.


Ο μαρξισμός…

Με ενοχλεί η λέξη μαρξισμός, ειδικά όταν έχει τη σφραγίδα του Ινστιτούτου Μαρξισμού Λενινισμού της Κ. Ε. του ΚΚΣΕ. Μου μυρίζει τάφο.


(Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΥΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΝΑ ΤΟ 1990- ΠΕΡΙΕΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΥΠΟ ΕΚΔΟΣΗ ΒΙΒΛΙΟ 'ΑΝ ΖΟΥΣΑ ΤΩΡΑ- ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΜΑΡΞ, ΒΕΟΥΧΙΩΤΗ, ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΔΡΟ, ΤΣΕ ΓΚΕΒΑΡΑ Κ.Α.)

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

Τα τελευταία χρόνια πάνω που οι καθαρευουσιάνοι έπαψαν να …σκοτώνονται με τους δημοτικιστές και τα βρήκανε με μια λέξη ενδιάμεση ως εθνική χιλιάδες λέξεις εισβάλλαν στη καθημερινό λεξιλόγιο και μας αποσταθεροποίησαν ξανά.

Είχαμε συμφωνήσει να μη λέμε μπασκετμπολίστας αλλά καλαθοσφαιριστής αφού το μπάσκετ είναι το καλάθι. Αλλά δεν μπορέσαμε να πείσουμε και τις νοικοκυρές να πάνε λαϊκή με μια …μπασκέτα.

Ισως γιατί τελικά άλλο το καλάθι της νοικοκυράς κι άλλο η μπασκέτα.

Η Ακαδημία Αθηνών πρότεινε να λέμε το γκαράζ αμαξοστάσιο αλλά ήρθε η μουσική garaze που δεν γίνεται να είναι μουσική αμαξοστασίου, όπως και η lounge δεν είναι μουσική δωματίου.

Αν ζητήσουμε από τα παιδιά του συνεργείου να ρίξουνε μια ματιά στον … μειωτή κραδασμών του αυτοκινήτου μας θα φωνάξει ασθενοφόρο. Αν ρωτήσουμε την υπάλληλο του αεροσταθμού, τι ώρα φεύγει το αερολεωφορείο θα γελάσει μαζί μας. Και μη ρωτήσετε τον διαχειριστή της πολυκατοικίας μας αν το οίκημα διαθέτει αμαξοστάσιο! Ολόκληρο αμαξοστάσιο όχι. Ένα γκαραζάκι, ίσως!

Είχαμε συμφωνήσει να λέμε το ασανσέρ ανελκυστήρα, αλλά για να κατέβουμε χρειαζόμασταν και έναν …καθελκυστήρα. Είπαμε να μη λέμε τα κεφτεδάκια κεφτεδάκια γιατί είναι τούρκικα. Και πάνω που γελάγαμε με τα κρεατοσφαιρίδια ήρθαν τα χάμπουργκερ(ς) και τα …ταχυφαγεία. Τα οποία εγκαταστάθηκαν στην ταλαίπωρη χώρα μας ως φαστφουντάδικα για να αποκαλύψουν ξαφνικά πως δεν φτάνει να λέμε τα κεφτεδάκια κρεατοσφαιρίδια. Ολη η κουζίνα μας -γαμώ το μου- είναι τούρκικη! Πρέπει να βρούμε λέξεις για τον μπακλαβά, τον μουσακά, το ιμάμ μπαϊλτζή και δεν συμμαζεύεται.

Ο αγώνας για μια γλώσσα ελληνική και καθαρή όμως συνεχίζεται. Και όπως θα δείτε η Ερέτρια είναι η πόλη των σέρφερς και ο Σπερχειός σπιντάρει.

ΕΡΕΥΝΑ

Η ελληνική γλώσσα

Η ελληνική γλώσσα πάντα είχε λέξεις δανεισμένες από άλλους πολιτισμούς όπως είναι η μνά (δες και money), το χρυσάφι, ο χιτώνας, το λιοντάρι, το κυπαρίσσι, η Ζάκυνθος, ο Ιλισσός, το ρεβίθι, η θάλασσα, η λεκάνη (πιθανόν δάνειο από την Αραμαική), ο νάρκισσος και η Κόρινθος για να αναφέρουμε μερικές που θεωρούμε λέξεις προελληνικές ενώ δεν είναι

Το φυστίκι, το πιστάκιον είναι η μεσοπερσική λέξη pistag που θα μας δώσεις και τις νεοελληνικές εκφράσεις τι θα πει φυστίκι και το ρήμα …φεστικώνω! Περσικές πρέπει να είναι και οι λέξεις μόσχος(musk), βαμβάκι (παμβακίς-pambag), γιασεμί (yasaman) αλλά και ο μάγος(μέλος της αρχαίας περσικής φυλής magu, ο παράδεισος ο αβεστικός κήπος (pairi.deza) που στην περσική είναι palez δηλαδή παλάτι και παλάτσο και στην νεοελληνική μας οδηγεί με τρόπο ανεξήγητο στο περιβόλι του ουρανού! Περσικές προσωρινά γιατί όπως οι έλληνες καταχτούν λέξεις για να τις μεταφέρουν στην νεώτερη εποχή σε μια μακρυνή αλυσίδα ανταλλαγών έτσι και Πέρσες γνωστοί στην ελληνική ιστορία δεν είναι ίσως παρά μεταφορείς λέξεων από μια άλλη παλιότερη- ας πούμε προαιώνια πηγή-.

Το υπέροχο ρόδον που έχει δώσει στην ελληνική λέξεις πανέμορφες όπως τα ροδοπέταλα, το ροδόσταλο και την ομηρική και ροδόσταλη αυγούλα, την ροδοδάκτυλο Ηώ, συγγενεύει με μια λέξη της ιρανικής που έχουν πάρει οι μεσογειακές, το όνομα ενός φυτού της αβεστικής, της γλώσσας των αρχαίων χωροαστρικών ιερών κειμένων.

Οι λέξεις όλυνθος (σύκο), ελαία, υάκινθος, δάφνη, ορίγανος (ρίγανι), ερέβινθος, κάστανον, κέρασος, δαύκος μερικές από τις οποίες θεοποίησε η ελληνική ποίηση δεν είναι ελληνικές. Πλην των φυτών και των ζώων (όνος, βόνασος, κάνθαρος), όλα τα στοιχεία της καθημερινής ζωής όπως το ξίφος, ο χαλκός (το βασικότερο υλικό), το μέτταλλον, ο κασσίτερος, ο μόλυβδος, ο λήκυθος, ο πλίνθος, ο ασάμινθος, ο μόλυβδος είναι λέξεις ξενόφερτες. Αλλά και οι λέξεις βασιλεύς (στα μηκυναϊκά qa-si-te-ru) δούλος (do-e-ro), παλλακή, ο Οδυσσεύς, ο Αχιλλεύς, ο Θησεύς, η Αθηνά, η Αφροδίτη, η Ηρα και ο Ερμής σύμφωνα με τον J.P.Μallory (Οι ινδοευρωπαίοι) δεν φέρουν εμφανώς ελληνικά ονόματα.

Δάνειες είναι και λέξεις όπως Κόρινθος, Ιλισσός, Κηφισσός, κυπάρισσος, Μύθημνα, θάλασσα, οίνος και –όπως είδαμε- η πολύτιμη λέξη χρυσός οι οποίες ανήκουν σε γνωστές ή άγνωστες μεσογειακές ή ανατολικές λέξεις. Η λέξη πύργος μοιάζει με την γερμανική burg και ανήκει σε μια ινδοευρωπαϊκή γλώσσα διαφορετική από την ελληνική, όπως και η λέξη τύμνος που θα εξελιχθεί στην ελληνική τάφος. (Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας- ΕΛΙΑ σελ. 23).

Ακόμα και ο χιτών, η δέλτος, η άρπη, το ρήμα χαράσσω, η αραμαϊκή λεκάνη θεωρούνται σημιτικά δάνεια ενώ το ρόδον θα το βρούμε στην αραμαική ως varda. Oι προέλληνες όπως οι Πελασγοί, οι Κάρες, οι Αίμονες, οι Τέττικες, οι Αίμονες, οι Καύκωνες , οι Φοίνικες κ.α. μιλούσαν γλώσσες δικές τους όχι ελληνικές. Τον 6^ο αιώνα π. Χ. οι Ετρούσκοι αφήνουν στη Λήμνο μια επιγραφή με ελληνικούς μεν χαρακτήρες αλλά όχι ελληνική. Τελικά φτάνουμε στην αρχαία ελλάδα σε μια γλώσσα που φαίνεται να είναι ενιαία, τη Κοινή αλλά η ιστορία θα μας οδηγήσει στο πολυγλωσσικό Φανάρι και τον σημερινό κίνδυνο «αφανισμού» της ελληνικής μέσα σε μια νέα παγκόσμια κοινωνία που απαιτεί την δική της Κοινή που είναι δύσκολο να είναι η αττική.

Οι εκδόσεις, τα ίδια τα βιβλία και οι εφημερίδες δεν κατάφεραν να αποφύγουν λέξεις όπως κασέ, layοut, μότο, βινιέτες και ρουμπρίκες. Οι εφημερίδες, οι «γκαζέτες» σύμφωνα με την Ψυχάρη, οι «φημερίδες» πολλές φορές ονομάζονται έτσι ακόμα και αν είναι εβδομαδιαίες.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΣ

Τα φωνήεντα (α,ε,η, υ,ι,ο,ω) αν και έχουμε μάθει ότι είναι επτά μαζί με τις διφθόγγους (ου, αι, ει κλπ.) είναι περισσότερα ή λιγότερα αν πάρουμε τα η,υ,ι και τα ο,ω σαν ένα!

Ομως αν προσθέσουμε και τα ευρωπαικά e, u, i κλπ. θα χαθούμε σε ένα φωνητικό δάσος όπου ο Peter είναι ο Πέτρος , το τραίνο ή τρένο το train, το street η ...στράτα

.Ετσι η Σοφία γίνεται Σόφη ή Σοφί και η Μαρία, Μαίρη, Μαρώ, Μαριώ, Μαρί, Μαριώ, Μαρούσκα..

“Μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια η ελληνική γλώσσα είναι ένα μωσαϊκό διαλέκτων. Ωστόσο υπάρχει ήδη από τα αρχαϊκά χρόνια η αίσθηση της πανελλήνιας ενότητας στη βάση των εθίμων, της θρησκείας αλλά και της γλώσσας. Η αίσθηση αυτή θα αποκτήσει εντονότερη μορφή με την περσική σύγκρουση και θα δημιουργήσει το δίπολο Ελληνες-Βάρβαροι. Μέσα στο διαλεκτικό μωσαϊκό σύντομα θα ξεχωρίσει η ιωνική διάλεκτος –όργανο της Ιωνικής Συμπολιτείας- και αργότερα η αττική διάλεκτος, επηρεασμένη από την ιωνική, η διάλεκτος της κραταιάς Αθήνας και της Αθηναϊκής Συμμαχίας. ” (Α.Φ.Χριστίδης- Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας –Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας σελ. 127).